مغزشناسی به زبان ساده؛ قسمت چهارم

به نام خدا

دوستان سلام،

اما این هفته شروع می‌کنیم به قسمت‌های پزشکی علوم اعصاب و تصمیم داریم در حد یک دانشجوی پزشکی اطلاعات شمارا افزایش دهیم اما به سادگی و با شکل و نمودارهای ساده و قابل فهم.

تقسیم بندی سیستم اعصاب

آناتومی یا کالبدشناسی اعصاب:

با دانستن این بخش شما برای هر قسمت از دستگاه عصبی نام خاصی را قرارداد می‌کنید که وقتی می‌خواهید در موردش بخوانید یا حرف بزنید در سراسر دنیا حرف شما قابل فهم می‌شود مثل اینکه بخواهید زبان جدیدی یاد بگیرید بنابراین به راحتی می‌توانید تحقیقات دیگران را درک کنید و بفهمید که اجزاء مختلف دستگاه عصبی چطور با هم کار می‌کنند.

دستگاه عصبی به روش‌های بسیاری تقسیم بندی می‌شود که بر اساس ساختمان و عملکرد آن‌ها می‌باشد اجازه بدید با ساده‌ترین تقسیم بندی آن شروع کنیم:

دستگاه عصبی انسان به:

1- دستگاه اعصاب مرکزی (CNS) و 2- دستگاه اعصاب محیطی (PNS) تقسیم می‌شود

دستگاه اعصاب مرکزی (Central Nerve System)

از هر آنچه در جمجمه و کانال میانی ستون فقرات محافظت می‌شود دستگاه اعصاب مرکزی می‌نامند که شامل مغز و نخاع می‌باشد وزن مغز انسان 3/1 الی 4/1 کیلو گرم می‌باشد وزن نخاع انسان 35 الی 40 گرم بوده و طول آن حداکثر 45 سانتی متر در مردان و حداقل 43 سانتی متر در بانوان می‌باشد ستون فقرات انسان میانگین 70 سانتی متر است که نشان دهنده این است که طول نخاع از ستون مهره‌ها کمتر بوده و قسمت پایینی ستون مهره‌ها از نخاع خالی و با رشته‌های اعصاب محیطی پر می‌شود.

دستگاه اعصاب محیطی (Peripheral nerve system)

این بخش از اعصاب به دو قسمت مهم تقسیم می‌شود:

1-دستگاه اعصاب حسی و حرکتی ارادی (سوماتیک)

2-دستگاه اعصاب ترشحی و تنظیمات خودکار (اتونومیک)

• دستگاه اعصاب سوماتیک

شامل رشته‌های عصبی بلندی است که حواس محیطی را از گیرنده‌ها دریافت کرده و به مرکز تحلیل آن‌ها در مغز یا نخاع حمل می‌کنند و سپس با رشته‌های موازی پاسخ مربوطه را از مرکز فرماندهی به اندام مجری حمل می‌کنند این رشته‌ها در کنار همدیگر طناب‌های عصبی طویلی را تشکیل می‌دهند که از اندام‌ها وارد نخاع یا مغز می‌شوند و بلعکس.

• دستگاه اعصاب اتونومیک

این دستگاه بر روی غدد مترشحه داخلی و عضلات صاف غیرارادی اعضای داخلی بدن نظارت می‌کند. در این سیستم بر خلاف سیستم ارادی که اندام‌ها با یک نورون به مراکز فرماندهی وصل بودند، اندام‌های هدف با دو نورون به مراکز بالاتر ارتباط دارند که لذا در بین راه هر مسیر یک ایستگاه یا گانگلیون یا عقده عصبی قرار دارد. این دستگاه خود بر اساس عملکرد و موقعیت قرار گرفتن مراکز فرماندهی یا هسته سلول‌های عصبی آن به سه دسته تقسیم می‌شود:

1-اعصاب سمپاتیک

2-اعصاب پاراسمپاتیک

3-اعصاب انتریک

 در دستگاه سمپاتیک آن عقده عصبی در خارج نخاع قرار دارد و معمولاً در کنار ستون مهره‌ها یک ستون عقده‌ای درست می‌کند ولی در دستگاه پاراسمپاتیک در درون نخاع قرار دارد و شاخ خلفی نخاع را پر می‌کند. سیستم انتریک یک تور ظریف از رشته‌های اعصاب خود مختار بوده که بر روی احشاء شکمی (معده و روده‌ها، پانکراس و کیسه صفرا) کشیده شده و ترشحات و حرکات آن‌ها را تحت فرمان دارد.

• مغزشناسی به زبان ساده؛ بخش سوم