اگر به فرمان عقل برسیم خود را در برابر آسیب‌ها بیمه کرده‌ایم

بیایید مانند ققنوسی که از خاکستر جهل برمی‌خیزد، اوج بگیریم و به‌فرمان عقل نزدیک شویم. در عنوان «وادی ششم (حکم عقل را در قالب فرمانده، کاملاً اجرا نمائیم) و تأثیر آن روی من» واژه «کاملاً» نشان می‌دهد که باید بدون هیچ چون‌وچرا حکم عقل را بپذیریم. واژه «عقل» ریشه عربی دارد. درگذشته، طنابی را از بینی شتر عبور می‌دادند که «عِقال» نام داشت و با کشیدن آن، شتر را هدایت می‌کردند؛ بنابراین «عقال» به معنای هدایت‌کننده، مهارکننده و کنترل‌کننده است. تفکری که درست و منطقی باشد «تعقل» نامیده می‌شود و کاری که بر اساس آن انجام شود «معقول» است.

عقل در مسیر تکامل، مانند ماشینی است که تابع خود است، درحالی‌که روح بالطافت منحصربه‌فردش، بااراده عقل هدایت می‌شود؛ یعنی عقل از روح بالاتر است و آن را رهبری می‌کند. عقل تجربه‌های ما را ثبت می‌کند و بر اساس آن، رفتار آینده‌مان را شکل می‌دهد؛ مثلاً اگر یک‌بار دستمان بسوزد، بار دیگر به آتش نزدیک نمی‌شویم. عقل یکی از مهم‌ترین و سرنوشت‌سازترین عوامل وجود انسان است که آغاز و پایان مشخصی ندارد و ما باید در تمام‌مسیر زندگی، به‌فرمان عقل برسیم. عقل یکی از اساسی‌ترین صور پنهان انسان است، نیرویی فراتر از ما که به‌سوی ارزش‌ها و خوبی‌ها هدایت می‌کند.

عقل کل مانند خورشیدی است که بر تمام هستی می‌تابد. ما همچون خانه‌هایی هستیم که از یک روزنه نور دریافت می‌کنیم. هر چه به سمت ارزش‌ها حرکت کنیم، این روزنه بزرگ‌تر شده و نور بیشتری وارد می‌شود و برعکس، حرکت به سمت ضد ارزش‌ها روزنه را تنگ‌تر می‌کند. مغز ابزار یا مترجم عقل است، همان‌طور که زبان، ابزاری برای چشیدن است. اگر عقل در مغز بود، با مرگ از بین می‌رفت؛ درحالی‌که عقل فنا‌ناپذیر است و با مرگ از بین نمی‌رود. ممکن است خاطرات و حافظه ما بایگانی شوند و دسترسی به آن‌ها محدود شود، اما نابود نمی‌شوند.

خواب، نمونه‌ای از عملکرد پنهان عقل است. در خواب، شخصیت حقیقی ما بدون نقاب آشکار می‌شود. خواسته‌های واقعی و آموزش‌های درونی ما، در خواب خود را نشان می‌دهند. به همین دلیل، فردی که به‌طور ناگهانی مصرف مواد مخدر را قطع کرده و هنوز به تعادل نرسیده، ممکن است بارها خواب مصرف مواد مخدر ببیند.

جمعیت احیای انسانی کنگره۶۰ انسان را به دو بخش تقسیم می‌کند: صور آشکار و صور پنهان. صور آشکار اجزای قابل‌مشاهده مانند دست، پا، سر و غیره هستند. صور پنهان شامل روح، عقل، ذهن و آرشیو و ... می‌شوند. عقل در کشور وجودی ما همچون فرمانروایی عادل است که برای تشخیص درست یا نادرست بودن هر کار، به اطلاعات و آگاهی نیاز دارد. هرچه این آگاهی بیشتر باشد، انسان در صلح و آرامش بیشتری زندگی می‌کند.

همه موجودات، حتی یک سنگ، دارای نوعی تفکر هستند، اما میزان آن متفاوت است. مثلاً درختی که به سمت نور خم می‌شود یا آب را از زمین می‌گیرد، به‌اندازه خودش از عقل بهره‌مند است. عقل مانند چراغی است که منبع آن، تفکر سالم است. برای داشتن عقل سالم، باید تفکر سالم داشت. هدف این وادی، نزدیک شدن به‌فرمان عقل است. این کار با عمل به دانسته‌های درست آغاز می‌شود؛ حتی کاری ساده مانند مسواک زدن قبل از خواب، قدمی در این مسیر است.

اگر عقل درست‌کار کند، انسان در آرامش است؛ اگرنه، در رنج و گرفتاری است.‌ فرمان عقل یعنی توانایی عملی کردن خواسته‌های درست؛ مرحله‌ای که در آن، هرچه فرمان بدهیم، بتوانیم به اجرا برسانیم. نادیده گرفتن عقل، ناشی از جهل است. برای پیروزی عقل بر نفس، باید آموزش ببینیم، ماهیت خواسته‌های خود را بشناسیم و بر آن‌ها نظارت داشته باشیم. یکی از موانع خروج از جهل، زرنگ پنداشتن اجرای فرمان‌ها جهل است؛ مانند فریب دادن خانواده یا پنهان کردن اشتباهات خود.

نفس تعیین‌کننده موجودیت انسان است و در زمان مرگ، توسط فرشتگان به دنیای دیگری برده می‌شود. نفس سه مرحله دارد: نفس امّاره، نفس لوّامه و نفس مطمئنه. نفس امّاره پایین‌ترین مرحله است و فقط دستور می‌دهد، بدون توجه به خوب یا بد بودن. نفس لوّامه مرحله میانی است که در آن، هم اعمال مثبت و هم منفی الهام می‌شود و انسان باید راه درست را انتخاب کند. نفس مطمئنه بالاترین مرحله است که در آن، خواسته‌های عقل و نفس یکی می‌شود و وسوسه‌ای باقی نمی‌ماند.

در مرکز شهر وجودی، قلعه‌ای مستحکم وجود دارد که فرمانده آن عقل است. عقل برای حفظ امنیت قلعه، به سربازانی از جنس دانایی نیاز دارد تا مانع ورود خواسته‌های نامعقول شوند. هرچه دانایی ما بیشتر باشد، کار عقل آسان‌تر خواهد شد. دانایی یعنی تشخیص ماهیت خواسته‌ها در هر شکل و لباسی.

سخن پایانی که اگر به‌فرمان عقل برسیم خود را در برابر آسیب‌ها بیمه کرده‌ایم همان‌طور که استاد سردار می‌فرماید: «تو می‌توانی همه آنچه هست را با نیروی عقل خویش به بهترین تبدیل کنی».

منابع: کتاب «عشق، چهارده وادی برای رسیدن به خود»، سی‌دی (وادی ششم)
نویسنده: همسفر مریم رهجوی راهنما همسفر اعظم (لژیون چهارم)
رابط خبری: راهنما همسفر اعظم (لژیون چهارم)
عکاس: همسفر لیلا رهجوی راهنما همسفر عطیه (لژیون اول)
ویرایش و ارسال: همسفر لیلا رهجوی راهنما همسفر عطیه (لژیون اول) نگهبان سایت
همسفران نمایندگی محمدی پور قم