تلفات سیگار ۱۷ برابر مواد مخدر است

آقای مهندس سال ۱۳۹۱ دچار سکته قلبی شدند. وقتی این اتفاق افتاد پزشک گفتند که علتش هیچ چیز دیگری نبوده و فقط سیگار بوده است؛ چون در رگ‌ها را رسوب می‌دهد و مشکلات متعددی را به‌وجود می‌آورد. ایشان می گویند: بعد فهمیدم تلفاتی که سیگار به‌وجود می‌آورد ۱۷ برابر مواد مخدر است؛ یعنی تلفاتی که ما نسبت به سیگار داریم اگر تلفات اوردز مواد مخدر و اعتیاد، کلیه‌ تصادفات جاده‌ای و خودکشی را هم جمع کنیم و خیلی چیزهای دیگر را هنوز به اندازه‌ تلفات مرگ در اثر سیگار نمی‌رسد. ما دو نوع مرگ داریم که عمر انسان را کوتاه می‌کند؛ یکی سیگار است و یکی هم چاقی. هرچه تعدا سیگار بالاتر می‌رود و هرچه شکم جلوتر می‌آید عمر کوتاه‌تر می‌شود.

من در ccu بودم و روز دوم، سوم بود که سکته کرده بودم و من سیم‌هایی که در ccu به من وصل بودند را در آوردم، از تخت پایین آمدم و زمین خوردم، چون در در اثر قرص‌ها تعادل نداشتم؛ پرستارها فوری آمدند و گفتند کجا می‌روی گفتم می‌خوام بروم و سیگار بکشم؛ آن‌ها گفتند تو در ccu هستی سیگار کدام است برو بالا، یعنی این‌قدر کشش سیگار مهم بود که خلاصه همان‌جا که این اتفاق افتاد من به دکتر گفتم که نباید سیگار بکشم؟ گفت اصلاً نباید سیگار بکشی، لااقل در ccu نمی‌توانی بکشی و من بعد با خودم گفتم که خب ما چطور تریاک دودی را تبدیل به ذرات خوراکی کردیم و درمان انجام شد؛ پس می‌توانیم نیکوتین کشیدنی را هم تبدیل به نیکوتین خوراکی کنیم و این بود که به دکتر گفتیم ما می‌توانیم آدامس نیکوتین‌دار بخوریم؟ گفت مشکلی ندارد. من به عباس گفته بودم که عباس برو و هرچه از انواع و اقسام آدامس نیکوتین‌دار است بگیر و بیاور. من در همان بیمارستان تصمیم گرفتم که نیکوتین دودی را به نیکوتین خوراکی تبدیل کنم؛ چون فلسفه را کاملاً می‌دانستم که نیکوتین بدن جایگزین می‌شود و جایگزینی هم کار بسیار بسیار سختی است.

الآن هم اعضاء کنگره مسئله‌ جایگزینی را می‌دانند. این است که من همان‌جا شروع به برنامه‌ریزی کردم و آدامس را شروع کردم. بعد از اینکه تقریباً ۲ ماه از بیرون آمدنم از  بیمارستان گذشت دیگر اطمینان داشتم که این پروسه به نتیجه حتمی می‌رسد. هنوز درمانم تمام نشده بود که اعلام کردم من ۳۰ دستیار می‌خواهم کسانی که علاقمند هستند بیایند و من به آن‌ها برنامه می‌دهم تا این ۳۰ نفر که به درمان رسیدند بتوانند راهنما شوند و به دیگران کمک کنند که بعد از من اولین نفری که آمد به درمان رسید حامد شمس بود، اول من رها شدم و ۲ ماه بعد او بود که آمد و آن‌هایی که موفق نمی‌شدند می‌گفتند این مهندس است که می‌تواند سیگار را با آدامس ترک بکند، کار ما نیست! که بعد هم گفتم نه این مسخره باز‌ی‌ها نیست و این کار، کار همه است؛ هر کس بخواهد می‌تواند این کار را انجام بدهد و به نتیجه برسد؛ که انجام دادند و از این ۳۰ نفر ۲۸ نفر به درمان رسیدند و ۲ هم به درمان نرسیدند که بعداً آن دو نفر هم شروع کردند.

این است که سیگار هم در کنگره‌۶۰ راه افتاد و همین هم ذره‌ذره ادامه پیدا کرد تا به مرحله رسیدیم که درمان سیگار برای کسانی که می‌خواهند راهنما شوند و خدمت کنند به صورت اجباری درآمده است و کسانی‌که سفر دوم می‌روند نباید سیگار مصرف کنند و این‌قدر این مسیر از نظر اجرا کردن راحت است و مثل پروسه‌OT است. آن هم راحت بود و چیزی که سخت است گاهی اوقات باور این قضیه است آن باور سخت است.

وابستگی به تنباکو در میان افرادی که در جستجوی ریکاوری از اعتیاد به مواد مخدر هستند فراگیر است. این مسئله نتایج ریکاوری را به خطر می‌اندازد، باعث ایجاد بیماری می‌شود و همچنین باعث مرگ در میان افرادی که از اعتیاد رهایی یافته‌اند می‌شود. مطالعه‌ای که پیش رو دارید: ۱- فاکتورهای ایجاد کننده در سطوح سازمانی و شخصی برای قطع سیگار در یک اجتماع ریکاوری (کنگره‌۶۰)  در جمهوری اسلامی ایران را مشخص می‌کند‌. ۲- یک متد جدید برای قطع سیگار در این مقاله توصیف شده است که درمان بلند مدت جایگزینی نیکوتین (NRT) را با طیف وسیعی از حمایت‌های روانی و اجتماعی ترکیب کرده است تا به قطع سیگار برسد و سطح سلامت و کیفیت زندگی (HQOL) را بالا ببرد. ۳- فالوآپ مقدماتی صد نفر اول که در این پایلوت حضور داشته‌اند نیز ارائه می‌شود. میزان القاء بالای این پایلوت، میزان پایین نیاز به مصرف نیکوتین در طی درمان و بعد از آن، میزان بالای عدم مصرف تا یک سال بعد از درمان جایگزینی نیکوتین و بهبود کیفیت زندگی مشارکت کنندگان که در این مطالعه ارائه شده است خود گواه محکمی بر پتانسیل این متد درمانی برای قطع سیگار در کنگره‌۶۰ است و باید مورد مطالعه‌ بیشتر قرار گیرد.

علی رغم پیشرفت جهانی در سیاست‌های کنترل تنباکو، آموزش عمومی، و تحقیقات انجام شده برای بالا بردن سطح آگاهی عمومی و متدهای قطع سیگار(Giowino, et al, 2012) همچنان سیگار کشیدن(وابستگی به نیکوتین) در صدر جدول مرگ از بیماری‌های قابل پیشگیری در سطح جهانی قرار دارد. یک سوم تا نیمی از کسانی که در طول زندگی خود سیگار می‌کشند از بیماری‌های مربوط به کشیدن سیگار خواهند مرد (USDHHS, 2004).این بار امراض ایجاد شده به‌خاطر سیگار و مرگ به‌خاطر آن یک بار سنگین بر دوش افرادی است که اعتیادهای دیگر را تجربه می‌کنند. گزارش افرادی که برای درمان از یک اعتیاد دیگر به جز اعتیاد به نیکوتین اقدام می‌کنند؛ میزان بالای مصرف سیگار (۸۰ درصد) در میان این افراد (تقریبا چهار برابر میزان مصرف سیگار در میان مردم عادی Ong, etc al,2011) الگوهای سنگین‌تر از وابستگی به سیگار( Bien & Burge, 1990; Burling, 2003) و تلاش کمتر برای قطع سیگار نسبت به افراد سیگاری که اعتیاد به مواد مخدر ندارند(Hays, etc al, 1999) را نشان می‌دهد.

در نتيجه افرادی که به خاطر وابستگی به الکل یا وابستگی به مواد دیگر تحت درمان قرار گرفته‌اند احتمال بیشتری وجود دارد که از امراض وابسته به سیگار کشیدن دچار مرگ شوند، نه از امراض وابسته به مصرف مواد دیگر(al, 1994, Hurt, etc al, 1996 Hser, et). تحقیقات تا به امروز تأیید می‌کند که اعتیاد همزمان به مواد مخدر و نیکوتین باعث بالا رفتن خطرات هر دو این اعتیادها می‌شود و احتمال ابتلا به امراض وابسته به اعتیاد را تقویت می‌کند(Kalman, etc al, 2010). یافته‌های این چنینی لزوم بیشتر برای ادغام کردن برنا‌مه‌های قطع سیگار در برنامه‌های حرفه‌ای درمان اعتیاد، گروه‌های ریکاوری، اجتماعات دیگر درمان اعتیاد را اثبات می‌کند(White, 2008, 2014).

سیگار چیست؟ سیگار بدترین شکل ممکن مصرف یک محصول طبیعی به نام توتون است و دریافت یک ماده به نام نیکوتین، یعنی کسانی که در قدیم چپق می‌کشیدند شاید فوق‌العاده سالم‌تر بود به‌خاطر روش دریافت نیکوتین‌شان. نیکوتین چیست و اساسا چرا بعضی از آدم‌ها یک‌بار سیگار می‌کشند و دیگر نمی‌توانند رهایش کنند؟ بعضی از آدم‌ها همیشه به قول ما سیگاری‌ها دوشاخه‌ محبت‌شان دراز بوده است یعنی ۲۰ سال، ۳۰ سال سیگار می‌کشیدند ولی خودشان سیگار نمی‌خریدند، برای اینکه برایشان مهم نبود که بکشند یا نکشند، حالا هر وقت به یک دوستی می‌رسیدندکه می‌دانستند سیگاری است آن که سیگار را روشن می‌کرد، می‌گفت بده ما هم یه پوک بزنیم خب یارو هم می‌گفت بیا یک دانه بکش این‌ها را می‌گفتند دو شاخه‌ محبتی، یعنی هروقت باشد می‌کشد هروقت نباشد نمی‌کشد. یک عده‌ای هم به هیچ‌وجه نمی‌توانستند بکشند یعنی اگر به زور هم بهشان سیگار می‌دادید نمی‌توانستند بکشند به همین دلیل سیگار هم عین تمام اعتیادها در واقع یک چند وجهی است. یک قسمتش هم ژنتیکی است، می‌تواند ژنتیکی باشد دقیقاً این در مواد مخدر هم است و این به گیرنده‌های بدن ربط دارد. این افراد دقیقاً همان چیزی است که آقای مهندس تحصیل کرده‌ برق هستند ولی زندگی، دانشکده‌های پزشکی را برای ایشان شکل داده است. زندگی، ایشان را وادار کرده است که برود و مثلاً نوروترانسمیترها را بشناسد.

کاری که باید در پزشکی و خیلی به زور که ما فیزیولوژی خواندیم مثلاً ماها باید بلد باشیم ولی ایشان بلد است و می‌داند که چیست این است که نوروترانسمیترها در حالات، روحیات و اخلاقیات نقش دارند حتی نه تنها فقط جسم‌مان بلکه در اخلاقیاتمان هم نقش دارند؛ به همین دلیل همان طوری که ما می‌گوئیم اعتیاد مواد مخدر یک جنبه‌ ژنتیکی دارد، یک جنبه‌ روان‌شناختی دارد و یک جنبه‌ جامعه شناختی؛ سیگار هم همین است. یک جنبه‌اش در‌واقع مربوط به نوروترانسمیترهای بدن می‌شود و نیازی که انسان‌ها دارند فقط اینجا به زبان ساده عرض می‌کنم. سلول‌های ما برای اینکه انرژی در خودشان به‌وجود بیاورند باید مواد غذایی و اکسیژن مصرف کند. در سلول‌های ما جایگاه‌هایی است که به آن نیروگاه سلول می‌گویند یعنی از آن‌جاها انرژی تولید می‌شود و بیرون می‌آید و برای اینکه این انرژی تولید شود نیاز به یک ماده‌ شیمیایی واسطه‌ای است که در کتاب‌ها آن را NAD ( نیکوتین آمید آدلین دینوکلوئوتین ) می‌گویند. نیکوتین آمید یعنی این پایه‌ نیکوتینی دارد؛ پس همان‌طوری که مواد مخدر بدن ما را خداوند زیباترین و بهترین مواد مخدر مثل اندورفین، بتااندورفین، آینورفین، انکفالین و ... قرار داده است برای اینکه ما احساس درد نکنیم، برای اینکه ما راحت زندگی کنیم و راحت بتوانیم مشکلات جسمی‌مان را حل کنیم به همین شکل هم برای اینکه ما انرژی‌زایی در بدنمان به راحتی انجام شود، خداوند به ما نیکوتین در شکل نیکوتین آمید داده است.

چهار هزار و هفتصد ماده‌ مختلف در سیگار وجود دارد که ما فقط نیکوتین آن را بلدیم؛ یعنی مفیدترینش را بلدیم چون خود نیکوتین به ما ضرر نمی‌زند آن چیزی که به ما ضرر می‌زند بقیه‌ مواد است مثل قطران یا تار. ده پک که انسان‌ها به سیگار بزنند مجرای تنفسی‌شان تا ۵۰ درصد تنگ می‌شود پس تنفس شما دچار اختلال می‌شود. نتیجه‌اش این می‌شود که اکسیژن رسانی به خون شما کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه اکسیژن خون وقتی کم شد قلب خون را می‌فرستد برای اینکه به بافت‌ها اکسیژن بدهد، خون اکسیژنش کم است پس بافت‌ها، عضلات و مغز هم دچار کمبود اکسیژن می‌شوند و سیستم عصبی سمپاتیک را تحریک می‌کنند.

منابع: صحبت‌های آقای مهندس در روز چهارشنبه به تاریخ ۱۴۰۴/۰۳/۰۷، مقاله سیزدهم کتاب ۱۴ مقاله، صحبت‌های آقای مسعود حاج رسولی در سی‌دی نیکوتین.

نویسنده: همسفر سعیده رهجوی راهنما همسفر سمیه (لژیون دوم)
عکاس: همسفر فاطمه رهجوی راهنما همسفر زهرا (لژیون اول)
ارسال: همسفر فاطمه رهجوی راهنما همسفر سمیه (لژیون دوم) نگهبان سایت
همسفران نمایندگی ارگ کرمان