سیستم ایکس و رسیدن به تعادل

مشارکت مکتوب همسفران لژیون دوم در مورد سی دی «سیستم های عصبی هورمونی»

همسفر معصومه:
هر شخصی که قصد تعمیر وسیله‌ای را داشته باشد ابتدا باید با مکانیسم آن وسیله آشنایی داشته باشد، برای مثال برای تعمیر قطعه‌ای از جاروبرقی یا ماشین لباسشویی یا هر وسیله‌ی برقی دیگر باید با مشخصات و مکانیسم آن قطعه آشنا باشیم و بدانیم هر قطعه برای کدام قسمت است و کار اصلی آن چیست و بررسی‌های لازم را انجام دهیم ولی در غیر این صورت کار بسیار دشوار است.
برای یک فرد مصرف‌کننده و یا کسی که سرطان دارد یا هر مریضی دیگر ما می‌خواهیم که بدانیم علت بروز این عوامل چه هست و اکثر بیماری‌هایی که فرد بیمار، مواد مخدر یا هر بیماری دیگری که دچار آن می‌شود از کجا نشأت می‌گیرد؟
یک انسان باید توجه زیادی به مواد شبه افیونی بدنش داشته باشد و بفهمد این مسئله چقدر می‌تواند برای ادامه حیاتش و حتی مسائل فیزیولوژی‌اش مؤثر باشد.
تخمین زده‌شده که در مغز صدها میلیارد سلول وجود دارد که یک‌پنجم آن‌ها نورون‌ها و چهارپنجم باقی‌مانده سلول‌های «گلیال» می‌باشند. که اندازه نورون‌ها بزرگ‌تر از گلیال ها است.

به‌نوعی نورون‌ها وظیفه نقل و انتقالات رادارند و سلول‌های گلیال خدمات دیگری همچون سوخت‌رسانی را انجام می‌دهند و در وظایف یکدیگر دخالتی ندارند.
به ماده‌ای شیمیایی که به مقدار کم در نزدیکی سلول‌های هدف ترشح می‌شود پیک یا تبدیل‌کننده عصبی می‌گویند.
هر نورون پیک‌های عصبی خود را به کمک مواد موجود در داخل خون می‌سازد. پس متوجه خواهیم شد که تشکیلات عظیمی فقط در یک سلول واقع‌شده است و این سلول در عین کوچکی عظمتی باورنکردنی دارد. دانشمندان معتقدند که پیک‌های متعددی در این قسمت‌ها وجود دارند و مرتباً به فهرست آن‌ها افزوده می‌شود، این پیک‌های عصبی شامل: گازها، آمینواسیدها، بو رین ها و ... می‌باشند.
هورمون‌ها به‌ طورکلی اصولاً کنترل اعمال متابولیسمی بدن رادارند.

برای مثال تخمک‌گذاری انجام شود یا خیر و یا زمان آن چه وقت باشد و یا کنترل می‌کند که چه وقت اسپرم تولید شود یا نشود و حتی رفتار های زنانه یک شخص مربوط به هورمون‌های او است و اگر این هورمون‌ها کم باشد یک خانم رفتارهای مردانه از خود بروز می‌دهد و یا بالعکس.

همسفر حمیده:
شخصی که برای رانندگی کردن سوار یک اتومبیل می‌شود علاوه بر راندن آن باید تا حدودی از مسائل فنی خودرو هم باخبر باشد تا درواقع بروز اشکال بتواند آن‌ها را برطرف کند. برای مثال باید بداند که کار باطری خودرو چیست، کاربراتور یا انژکتور چه‌کاری را انجام می‌دهد، سوخت از چه نقطه‌ای به کجا می‌رود و چگونه عملیات احتراق انجام می‌گیرد.
بدن انسان هم درست همانند یک خودرو عمل می‌کند. درست مانند اتومبیل دارای: موتور، باطری، مخزن سوخت وسانسورها هشداردهنده اعلان خطر است. باطری در خودرو کارش رساندن برق به خودرو روشن کردن آن است‌.
وظایف سیستم عصبی در بدن نقل‌وانتقال پیام به مغز است. حتماً برایتان پیش‌آمده دندانتان درگرفته باشد و برای ساکت کردن درد خود مسکن یا مقداری تریاک ویا شیره داخل دندانتان گذاشته باشید ودرد آن تسکین یا قطع‌شده باشد. آن دردی که احساس می‌کنید توسط سیستم عصبی به مغز منتقل‌شده و مغز متوجه این می‌شود که دندان شما یک مشکلی دارد و با مصرف مسکن یا مواد این پیام به مغز داده‌شده و مغز هم دستور قطع شدن درد را می‌دهد.
آقای مهندس در کنگره مسئله اعتیاد را موردتحقیق و بررسی قراردادند و سندی بدون نقص را ارائه دادند که با همان تریاک دوباره موتور بدن انسان و سیستم عصبی هورمونی را بازسازی کرد تا به ترتیب درجای خود به‌درستی ایفای نقش کنند.

همسفر هدی:
برای‌ شناخت واقعی هر سیستمی، از ماشینی ساده گرفته تا پیچیده‌ترین ساختارهای طبیعی، نخست باید به درک کامل و جامعی از مکانیسم و کارکرد اجزای آن دست‌یافت. همان‌طور که در هنگام تعمیر یک ماشین باید بدانیم دلکو چه می‌کند، دینام چگونه انرژی را تأمین می‌کند و فرمان از چه سازوکاری برای حرکت بهره می‌برد، شناخت سیستم پیچیده بدن انسان نیز مستلزم فهمی عمیق از دستگاه‌های عصبی و هورمونی است. در این میان، مغز نقش فرماندهی کل را بر عهده دارد، نخاع به‌عنوان بخشی از سیستم عصبی محیطی عمل می‌کند و نورون‌ها وظیفه انتقال اطلاعات و پیام‌ها را ایفا می‌کنند.

سالیان دور، دانشمندان بر این باور بودند که نورون‌ها به‌محض تخریب یا مرگ دیگر بازسازی نمی‌شوند؛ اما یافته‌های جدید نشان داد که این سلول‌ها نیز تحت شرایطی می‌توانند بازسازی شوند. نورون‌های مغز که حدود ۲۰ درصد از کل سلول‌های عصبی را شامل می‌شوند، با کمک سلول‌های گلیال به وظایف خود عمل می‌کنند. گلیال ها نقش حمایتگر دارند؛ همچون سربازانی وفادار، مواد اولیه موردنیاز نورون‌ها را فراهم می‌کنند و میدان را برای انتقال پیام‌ها و داده‌ها آماده می‌سازند. دانشمندی به نام رامون کاخال نشان داد که نورون‌ها اتصال مستقیم به یکدیگر ندارند و فضاهایی که سیناپس نامیده می‌شوند، میان آن‌ها قرار دارند؛ این سیناپس‌ها همان جایگاه‌های اسرارآمیزی هستند که تمامی فرآیندهای انتقال پیام در آن‌ها صورت می‌گیرد.

زمانی که دردی، مانند درد دندان، به مغز مخابره می‌شود، این پیام باید در این سیناپس‌ها منتقل شود تا مغز بتواند به آن واکنش نشان دهد. جوانی انگلیسی به نام الیوت نظریه‌ای را مطرح کرد که آدرنالین می‌تواند به‌عنوان یک ماده شیمیایی، خود را وارد سیستم عصبی کند و انتقال اطلاعات را تحت تأثیر قرار دهد؛ اما به دلیل جوانی او، این ایده در آن زمان چندان جدی گرفته نشد تا این‌که دانشمندی به نام اتللویی ثابت کرد که انتقال پیام‌ها در سیناپس‌ها از طریق ترشح مواد شیمیایی صورت می‌گیرد. مواد مخدر و روان‌گردان‌ها نیز از همین مسیر به سیستم عصبی وارد می‌شوند و تعادل آن را به هم می‌ریزند، زیرا می‌توانند از سد خونی مغز عبور کرده و به هسته فرماندهی مغز برسند.
نورون‌ها می‌توانند انواع مختلفی از مواد شیمیایی را ترشح کنند که این مواد روی نورون‌های دیگر اثرگذارند. این ترکیبات، پیک‌های عصبی نام دارند و ساخت‌وساز آن‌ها نیازمند مواد اولیه‌ای است که از طریق جریان خون تأمین می‌شود. این باور که همه‌چیز تحت کنترل اراده ماست، بخشی از حقیقت را نشان می‌دهد، اما واقعیت این است که تصمیم‌ها و رفتارهای ما تا حد زیادی تحت تأثیر واکنش‌هایی که باید متعادل بمانند تا انسان در مسیر سلامت روانی و جسمی قرار گیرد. بااین‌حال، در درمان بسیاری از اختلالات، ازجمله اعتیاد، این جنبه‌های بیوشیمیایی نادیده گرفته می‌شوند و همین امر مسیر درمان را سخت‌تر می‌سازد.

گیرنده‌های عصبی نیز خود دنیایی از پیچیدگی را در بردارند. برای نمونه، دوپامین دارای پنج نوع گیرنده متفاوت است و سروتونین با ده‌ها نوع گیرنده عمل می‌کند که هر یک تأثیرات متفاوتی بر رفتار و حالات روحی انسان دارند. پیک‌های عصبی مانند سیگنال‌های تلفنی عمل می‌کنند که پیام‌ها را به‌صورت اختصاصی از یک فرستنده به گیرنده می‌رسانند. از سوی دیگر، هورمون‌ها مانند امواج رادیویی عمل می‌کنند؛ پیامی را به‌تمامی گیرنده‌هایی که فرکانسشان با آن هماهنگ باشد ارسال می‌کنند. این هورمون‌ها هستند که فرمان می‌دهند و تعیین می‌کنند که چه هنگام تخمک‌گذاری یا تولید اسپرم صورت گیرد یا اینکه رفتار و خلق‌وخوی زنانه یا مردانه باشد. اثر این هورمون‌ها تا جایی پیش می‌رود که حتی تغییراتی در رفتار و خصوصیات جنسیتی افراد ایجاد می‌کند. این هورمون‌ها بر تمامی رفتارها و واکنش‌های ما نقش دارند و هرگونه اختلال در ترشح یا عملکرد آن‌ها می‌تواند مشکلاتی را به دنبال داشته باشد. مواد شیمیایی که به‌عنوان پیک‌های عصبی عمل می‌کنند، در گیاهان نیز یافت می‌شوند؛ برای همین است که برخی مواد طبیعی می‌توانند اثراتی مشابه داروها بر بدن داشته باشند. تریاک نمونه‌ای از این مواد است که به دلیل شباهتش به گیرنده‌های طبیعی بدن، در حد نرمال می‌تواند مفید باشد، اما مصرف بی‌رویه و اعتیاد به آن اثرات مخربی به‌جا می‌گذارد. مهم است که بدانیم ساختار بدن انسان با مویرگ‌هایی که اجازه عبور به هر ماده‌ای نمی‌دهند، محافظت می‌شود. این مویرگ‌ها که به سد خونی مغز مشهورند، تنها به موادی خاص اجازه ورود می‌دهند. تریاک به دلیل داشتن ترکیبات مشابه مواد مغذی می‌تواند از این سد عبور کرده و وارد بخش‌های مرکزی مغز شود، درحالی‌که مواد غذایی معمولاً نمی‌توانند این کار را انجام دهند و به همین دلیل اعتیادآور نیستند.

همسفر مریم:
فرض کنید می‌خواهیم اتومبیلی را تعمیر کنیم ابتدا باید بدانیم هر قطعه از اتومبیل چه‌کاری انجام می‌دهد با مکانیزم آن آشنا شویم، وقتی شناخت پیدا کردیم، می‌توانیم مشکل را تشخیص دهیم و بررسی لازم را انجام دهیم و بعد درصدد تعمیر آن برآییم، در غیر این صورت بدون شناخت و تشخیص‌کار سخت می‌شود. در بدن انسان هم این‌گونه است کهتمام رفتارهای جسم به‌واسطه‌ی دو عامل که سیستم هورمونی و سیستم عصبی هستند کنترل می‌شود.وظیفه‌ سیستم عصبی نقل‌وانتقال اطلاعات پیام‌ها به مغز است.نکته‌ی مهم در مورد سیستم عصبی این است که بر عملکرد هورمون‌ها تأثیر دارد این کارها همه در قسمت مغز انجام می‌شود. زمانی که ما راه می‌رویم، فرمان دادن به تمام عضلات پا وظیفه مغز است، اگر مغز فرمان حرکت ندهد، ما قادر به راه رفتن نیستیم. به سلول‌های سیستم عصبی نورون گفته می‌شود که کلیه نقل و انتقالات توسط نورون‌ها انجام می‌شود به‌طور مثال اگر احساس خوشحالی داریم این نورون‌ها هستند که باید یک سری مواد را ترشح کنند تا ما احساس خوشحالی کنیم و نورون‌ها قابل‌ترمیم و بازسازی هستند.

ویراستاری و ارسال: همسفر معصومه رهجوی راهنما همسفر مهدیه (لژیون دوم)
همسفران نمایندگی سنایی