عدالت؛ مفهومی ریشه‌دار در فرهنگ انسانی است که از دیرباز در فلسفه، دین، حقوق و روان‌شناسی مورد توجه قرار گرفته است. در یک تعریف ساده عدالت به معنای قرار دادن هر چیز در جای خود و رفتار منصفانه با افراد است؛ اما آیا عدالت لزوماً به معنای برابری مطلق است؟ در سیستم کنگره۶۰ که به درمان اعتیاد و بازسازی شخصیت انسان‌ها می‌پردازد چگونه این اصل عملی می‌شود؟ آیا واقعاً همه افراد در کنگره با هم برابرند؟ پاسخ به این پرسش مستلزم درک عمیقی از مفهوم عدالت و ساختار خاص کنگره۶۰ می‌باشد.
در نگاه اول ممکن است تصور شود که عدالت یعنی با همه انسان‌ها به‌طور یکسان برخورد شود؛ ولی در واقع عدالت چیزی فراتر از برابری مطلق است. در عدالت واقعی تفاوت‌های فردی، نیازها، ظرفیت و مسئولیت‌ها در نظر گرفته می‌شود؛ اما به‌طور کلی عدالت یعنی رفتار برابر با افراد نابرابر به شکل مناسب. همان‌طور که در آموزه‌های کنگره آمده است، عدالت آن نیست که با همه یکسان رفتار کنیم؛ بلکه آن است که هر کس به اندازه ظرفیت، تلاش و جایگاه خودش از موقعیت بهره‌مند گردد. ساختار و سلسله مراتب مشخصی با حفظ عدالت در کنگره وجود دارد؛ از افراد تازه‌وارد گرفته تا راهنمایان، مرزبانان و دیده‌بانان که در نگاه اول ممکن است تداعی‌کننده این نابرابری باشند؛ اما در حقیقت این ساختارها برای ایجاد رشد، برقراری نظم و انضباط و پیشرفت تدریجی افراد طراحی شده است.
افراد بر اساس تلاش، آموزش‌پذیری و میزان مشارکت خودشان در این ساختار رشد می‌کنند و هیچ کدام از آن‌ها به‌طور تصادفی یا با رانت به جایگاه بالا‌تری نمی‌رسند. به همین دلیل در این سلسله مراتب نه تنها عدالت نقض نمی‌شود؛ بلکه باعث تجلی عینی آن نیز می‌باشد. یکی از نقاط قوت کنگره۶۰ این است که به همه افراد فرصت برابر داده می‌شود؛ ولی این‌که هر کسی با آن فرصت‌های به‌دست آمده چه خواهد کرد به خود آن شخص بستگی دارد. این یک اصل شالوده عدالت در کنگره است؛ یعنی کسانی که منظم‌تر هستند، در جلسات بیشترین مشارکت را دارند، آموزش‌ها را جدی می‌گیرند و خدمت زیادی می‌کنند، طبیعتاً زودتر به تعادل و رشد شخصی می‌رسند.
یکی از اعضای کنگره۶۰ در صحبت‌های خود بیان کرد که وقتی وارد این مکان شدم پول و جایگاه نداشتم؛ اما متوجه شدم تنها چیزی که مهم است تلاش و خواست خودم می‌باشد و این همان عدالت واقعی است. همه افراد در کنگره از لحاظ حقوق انسانی با همدیگر برابرند و همه محترم شمرده می‌شوند، مورد توجه و محبت قرار می‌گیرند و هیچ‌کس به دلیل گذشته خود تحقیر نمی‌شود؛ زیرا از نظر وظیفه، مسئولیت و نقش با هم تفاوت دارند. کسانی که فقط دو ماه در جلسات کنگره حضور دارند، نباید انتظار داشته باشند با او همانند کسی که سه سال خدمت صادقانه کرده است رفتار شود.
آقای مهندس می‌فرمایند: عدالت یعنی هر کس در جایگاه خودش باشد و همان‌قدر که زحمت کشیده و ظرفیت دارد مسئولیت بگیرد. آموزش‌ها، درمان، نشریات، جلسات و دیگر خدمات بدون هیچ تبعیضی در اختیار همه اعضاء قرار می‌گیرند، هر کس می‌تواند در لژیون‌ها شرکت و راهنمای خود را انتخاب کند، سیدی بنویسد، پیشرفت نماید و به تمام منابع دسترسی داشته باشد؛ ولی خروجی هر فرد متناسب با میزان مشارکت و اراده او می‌باشد.
حتی انتخاب راهنما‌ها یا مرزبانان نیز بر اساس معیارها مشخص می‌شوند و از آن‌ها آزمون و مصاحبه انجام می‌گیرد تا شایسته‌ترین افراد در جایگاه قرار بگیرند. در این‌جا عدالت به منظور شایسته سالاری است و از مساوات بی‌منطقی به دور است. در کنگره کرامت انسانی مقدم بر گذشته فرد است و فرقی نمی‌کند که کسی سال‌ها مصرف‌کننده مواد مخدر بوده یا به عنوان تازه‌وارد معرفی شده است؛ همه با احترام خاصی با آن‌ها برخورد می‌کنند و محترم شمرده می‌شوند. عنصر اصلی عدالت اجتماعی و روانی در این سیستم می‌باشد و انسان باید خودش از ظلم نجات پیدا کند؛ حتی اگر آن ظلم و ستم از طرف خودش باشد.
از این دستور جلسه نتیجه می‌گیرم که عدالت با برابری‌ها در فرصت‌ها و تفاوت در نتایج است. در پاسخ به این پرسش که آیا همه افراد در کنگره با هم برابرند بایستی بیان کرد که از نظر کرامت انسانی و دسترسی به امکانات با هم برابر هستند؛ اما از نظر جایگاه و مسئولیت با یکدیگر برابر نیستند. کنگره با نهادینه‌سازی عدالت به معنای واقعی بستری فراهم کرده است که افراد بتوانند بر اساس تلاش، ظرفیت و آموزش خودشان پیشرفت کنند. در این مجموعه، برابری در فرصت‌ها به همه داده می‌شود؛ ولی مسیر پیشرفت، رسیدن به اهداف و مسئولیت با خود اشخاص است. این عدالت پویا و هوشمندانه‌ای است که کنگره۶۰ را از بسیاری از نهادهای دیگر متمایز کرده و آن را به الگویی موفق در حوزه درمان اعتیاد تبدیل نموده است.
منبع: سیدی عدالت
نویسنده: همسفر سمیرا رهجوی راهنما همسفر آیسان (لژیون نهم)
رابط خبری و ویرایش: همسفر معصومه رهجوی راهنما همسفر آیسان (لژیون نهم)
عکاس: همسفر نرگس رهجوی راهنما همسفر الهه (لژیون یازدهم)
ارسال: همسفر مریم رهجوی راهنما همسفر امیره (لژیون هفتم) نگهبان سایت
همسفران نمایندگی دکتر علیرضا
- تعداد بازدید از این مطلب :
277