نفس و ظرفیت؛ شاهکار خلقت در وجود انسان

اگر خوب نگاه کنیم، دستور جلسه‌ی خلقت، ظرفیت‌ها را تعیین می‌کند؛ یعنی هر موجودی چه ظرفیتی دارد، تا چه حد در برابر مسئولیت‌هایش پاسخگو است و چگونه مسئولیت‌های خود را می‌پذیرد. این موضوع به مسئله‌ی «قبله گم کردن» اشاره دارد. کسی که نماز می‌خواند، رو به قبله می‌ایستد، اما اگر قبله‌اش را گم کند، اصطلاحاً می‌گویند قبله گم کرده است. قبله گم کردن یعنی فرد هدفش (معبودش) را گم کرده است.

این موضوع درباره‌ی انسان‌هایی صدق می‌کند که وقتی کسی برایشان کاری انجام می‌دهد و به جایگاهی می‌رسند، فراموش می‌کنند که آن فرد به آن‌ها کمک کرده است تا به آن نقطه برسند و حتی در جهت تخریب او قدم برمی‌دارند. انسان موجودی است که گاهی حتی نسبت به خالق خود ناسپاسی می‌کند. او پیمانی که با خداوند بسته است را فراموش می‌کند، مسیرش را تغییر می‌دهد و معبودش را از دست می‌دهد.

مهم‌ترین مسئله‌ای که حائز اهمیت است، این است که تمام هستی بر مبنای ظرفیت تقسیم‌بندی شده است. برای مثال، گازها ظرفیت خاصی دارند یا یک بوته‌ی خشک بیابانی ظرفیتی مشخص. ظرفیت‌ها با هم متفاوت‌اند، یک‌شبه به وجود نیامده‌اند و شرایط خاص خود را دارند.

این همان نفس است که موجودیت را تعیین می‌کند، چه در ظاهر و چه در باطن. در واقع، اصل موضوع نفس است که فنا‌ناپذیر است و با مرگ هم از بین نمی‌رود. نفسی که در یک بوته‌ی بیابانی است، نمی‌تواند موجودیت یک درخت خرما را تعیین کند. جالب اینجاست که جمادات، نباتات و حیوانات هر کدام خواصی دارند، اما تمام این خواص در موجودی به نام انسان جمع شده است. شاهکار خلقت در همین است. برخی انسان‌ها درنده‌اند، برخی گزنده، و برخی صغیر و کبیر نمی‌شناسند. نمی‌توان انتظار داشت همه‌ی انسان‌ها خوب باشند! همان‌طور که حیوانات انواع مختلفی دارند، انسان‌ها نیز چنین‌اند.

حالا سؤال این است که انسان‌ها به کدام سمت گرایش پیدا می‌کنند؟ آیا جزو درندگان‌اند؟ جزو کسانی‌اند که کمین می‌کنند یا فرصت‌طلب‌اند؟ یا شاید جزو کسانی‌اند که نیش می‌زنند؟ این موضوع در درمان انسان‌ها نیز صدق می‌کند. حتی سلامتی هم به ظرفیت نیاز دارد؛ اینکه انسان به چه درجه‌ای از ظرفیت رسیده است تا بتواند به مرحله‌ای بالاتر صعود کند. ظرفیت یعنی ظرف. ظرفیت برخی افراد به اندازه‌ی یک انگشت‌دانه است، برخی به اندازه‌ی یک دیگ، برخی به اندازه‌ی یک حوضچه، برخی به اندازه‌ی یک دریاچه و برخی به اندازه‌ی یک دریا.

اگر ظرف‌ها متفاوت باشد، ظرفیت‌ها نیز متفاوت خواهد بود. اگر ظرفیت یک انسان به اندازه‌ی یک استکان باشد و آب زیادی در آن بریزیم، سرریز می‌شود. ظرفیت چیزی نیست که شما یا ما بتوانیم آن را یک‌باره ایجاد کنیم. ظرفیت باید ذره‌ذره افزایش یابد و یک‌شبه بالا نمی‌رود. اگر یک‌باره افزایش یابد، انسان از تعادل خارج می‌شود. برای افزایش ظرفیت، باید تجربه، آموزش و تفکر به دست آورد.

وقتی انسان ظرفیت لازم را پیدا کرد، در برابر آن کار مسئول می‌شود. «مسئول» از «سؤال» می‌آید؛ یعنی مسئول کسی است که باید پاسخگو باشد. من در کنگره ۶۰ باید در قبال کاری که انجام می‌دهم پاسخگو باشم. در هستی نیز همین‌طور است. وقتی ظرفیت بالا می‌رود، پذیرش هم افزایش می‌یابد. یعنی فرد ظرفیت پذیرش مسئولیت را پیدا می‌کند و بر مبنای ظرفیتش به او پذیرش داده می‌شود. اگر غیر از این باشد، قبله‌اش را گم می‌کند.

در انسان، همه‌ی صفات خوب و بد به‌صورت بالقوه نهفته است، اما بستگی به او دارد که کدام را انتخاب کند. تحولات در انسان درونی است. ممکن است بگوییم این انسان خوبی است، اما شاید اصلاً این‌طور نباشد! اگر این‌طور نباشد، در طول زمان نقاب از چهره‌اش برداشته می‌شود. اما اگر انسان واقعی باشد، نزد مردم محبوب و در پیشگاه خداوند عزیز خواهد بود. اگر انسان به سمت الهامات الهی برود، صور پنهان و آشکار، باطن و ظاهرش یکی می‌شود.

برخی افراد با استفاده از مخدرات یا کلاس‌های ویژه سعی می‌کنند به‌سرعت ارتقا پیدا کنند. این عمل مانند میوه‌ی بی‌موقع است که برای بدن ضرر دارد. آن‌ها ظاهراً به خواسته‌ی خود می‌رسند، اما ادامه‌ی مسیر برایشان دشوار می‌شود، زیرا در بخش‌هایی از صور پنهان همیشه نقص دارند و به پتانسیل لازم نرسیده‌اند. اما برخی حتی به دنبال این هم نمی‌روند و همه‌چیز را انکار می‌کنند. اگر کسی آن‌ها را به شادی و خوشی دعوت کند، به‌سرعت خود را مهمان می‌کنند و تنها خواسته‌شان همین است. خداوند این را به آن‌ها می‌دهد، اما در نهایت به جایی می‌رسند که خودشان جن می‌شوند. از راه ضد ارزش‌ها نمی‌توان به ارزش‌ها رسید.

در پایان، باید به درجه‌ای از تفکر برسیم که بتوانیم تشخیص دهیم انسان‌ها تا چه حد به سمت الهی یا شیطانی گرایش دارند. در زمانه‌ی ما، گاهی به دلیل الهی بودن تفکراتمان، دوست و دشمن را نمی‌شناسیم.

نویسنده: همسفر معصومه رهجو راهنما همسفر سمانه (لژیون هشتم)
رابط خبری: همسفر ریحانه رهجو راهنما همسفر سمانه (لژیون هشتم)
ارسال: همسفر سارا رهجوی راهنما همسفر سمیه (لژیون چهارم)نگهبان سایت
همسفران نمایندگی باغستان کرج