مسئولیت پذیری نقطه مقابل مسئولیت گریزی است

در کنگره۶۰ یاد می‌گیریم که ظرفیت انسان رابطه بسیار مستقیمی با نحوه انجام مسئولیت محوله به انسان را دارد یعنی هر چه‌قدر یک انسان ظرف وجودیش بزرگ‌تر باشد می‌تواند در مسئولیتش موفق‌تر عمل کند؛ برای این که بهتر با مفهوم مسئولیت و ظرفیت آشنا شویم می‌خواهم هر کدام از این‌ها را جداگانه معنی کنم.

ابتدا باید به این سوال جواب دهیم که مسئولیت یعنی چه؟ ریشه‌ی کلمه‌ی مسئولیت از کلمه سوال است یعنی هر کس در قبال مسئولیتی که به عهده می‌گیرد؛ باید به بالاتر از خودش سوال پاسخ بدهد. مسئولیت پذیری را می‌توان یک تعهد درونی دانست که خود شخص یا دیگری بر وی تعیین می‌کند.

برای داشتن مسئولیت‌ پذیری، ضروری است که بدانیم چه تعهدی برای خود ایجاد می‌کنیم تا آن وظایف را به بهترین شکل انجام دهیم و از پذیرش مسئولیت‌هایی که قادر به انجام آن نیستیم خودداری کنیم. از آن جایی که انسان یک موجود اختیاردار است و این اختیار را دارد که یک مسئولیت را پذیرفته و آن را انجام دهد؛ با توجه به همین خصوصیت هر نوع مسئولیت پذیری دارای نتایج مثبت و منفی خواهد بود.

اگر بخواهیم تعریف ساده‌تری داشته باشیم مسئولیت یعنی اینکه انتظار می‌رود شما آن وظیفه را انجام دهید، مسئولیت پذیری نقطه مقابل مسئولیت گریزی است هیچکس دوست ندارد کارهای خود را به فردی بسپارد که هیچ تعهدی نسبت به انجام آن کار ندارد؛ با توجه به این دیدگاه کسی که نمی‌داند مسئولیت یعنی چه و تعهدی ندارد به مرور با از دست دادن اعتماد به نفس به سوی بی‌کفایتی سوق داده می‌شود؛ با توجه به همین ویژگی افرادی که مسئولیت پذیر هستند دارای عزت نفس بالا در انجام کارهای روزمره و شغلی هستند که می‌تواند موفقیت شغلی بالایی را نیز به دست بیاورد و احساس مفید بودن را برای خود کسب کند.

زیرا انسان‌های دارای تعهد درونی به شدت بین دیگران به یک شخص دوست داشتنی تبدیل می‌شوند این افراد می‌توانند جایگاه‌های شغلی بسیار بهتری را کسب نمایند این افراد آرامش فکری و روانی دارند؛ علاوه بر جلب اعتماد دیگران برای خود این افراد نیز ذهن با سر و آرامش بیشتری را به ارمغان می‌آورد. این افراد معمولاً با روی گشاده و خوش اخلاق هستند و همین سلامت اخلاقی به سلامت روانی و آرامش فکری آنان نیز می‌تواند کمک کند؛ چرا که معنی مسئولیت پذیری از نگاه آن‌ها یعنی پذیرش پاسخ‌گویی و به عهده گرفتن کاری است.

حال می‌خواهیم بدانیم این حس خوب چگونه پدید آمده است؟ قطعاً این افراد از ظرفیت وجودی بالایی برای پذیرش مسئولیت برخوردار بوده‌اند؛ پس باید ظرفیت را نیز معنی کنیم، ظرفیت از کلمه ظرف نشئت می‌گیرد. واقعیت آن است که ظرفیت موجودات و انسان‌ها همانند ظرف‌هایی نیست که برای برخی نصف و برای برخی تمام آن پر شده باشد؛ بلکه هر موجودی متناسب با ظرفیت خود پر است و به مقدار که قابلیت‌ها و استعدادها بیشتر شود و فعالیت پیدا کند؛ به همان مقدار ظرف‌ها نیز بزرگ‌تر خواهد شد. به طور مثال هر مقدار معلومات و درجات علمی انسان افزایش رود ظرف قلب و سینه او گشاده‌تر خواهد شد.

کارهایی که از آدمی سر می‌زند در حدود قدرت و ظرفیت او است حال یا کم است و یا زیاد و آنچه از آدمی سر نمی‌زند ظرفیتش را نداشته؛ پس وسع آدمی یعنی طاقت و ظرفیت قدرت او. هرچند می‌توان با بیانی وسع را به میزان عقل انسان نیز بازگرداند به این توضیح که توانایی هر فرد انسانی تحت عقل او مخاطب قرار می‌گیرد. به عنوان مثال انسان تا در این عالم هست توسط کسب علم می‌تواند عقل خود را تقویت کرده و ظرف وجودی‌اش را وسیع گرداند در روایت هست که هر ظرفی پر می‌شود مگر ظرف علم که هر قدر در آن علم بیشتر قرار گیرد گنجایشش بیشتر می‌شود و واضح است که ظرف علم عقل و نفس انسان است.

روایتی هست که بزرگی می‌فرماید: یا عالم باش و یا در راه کسب علم باش و یا اگر نمی‌توانی اهل علم را دوست بدار و از آنان پیروی کن و فرد چهارمی نباش که هلاک می‌شوی.

در کنگره ما می‌آموزیم که در کنار آموزشی که میزان علم ما را بالا می‌برد باید تزکیه نفس نیز انجام دهیم؛ زیرا با تزکیه نفس حس انسان پالایش پیدا می‌کند و هر چه‌قدر حس زلال‌تر باشد ظرفیت شکل گرفته نیز با جایگاه محوله فرد مطابقت می‌کند و  این دلیل نه انسان خود اذیت می‌شود و نه دیگران آسیب می‌بینند؛ زیرا وقتی این ظرفیت با حس خوب در انسان شکل نگیرد. به طور مثال اگر منیت هم‌چنان در وجود فرد باشد در جایگاهش هیچ انتقادی را نمی‌پذیرد و کم‌کم از آموزش برای کامل‌تر شدن فاصله می‌گیرد و تبدیل به یک مرداب گندیده می‌شود که هیچ انسانی از در کنار مرداب بودن لذت نمی‌برد.

همه انسان‌ها از رود زلال لذت می‌برند و انسان‌هایی که در آموزش هستند مانند رودهایی جاری می‌باشند که خیرشان منظم به همه می‌رسد و دیگران نیز از وجود آن‌ها نصیب خیر می‌برند و تبدیل به انسان‌های دوست داشتنی و مفید می‌شوند؛ زیرا به فرموده آقای مهندس انسان‌ها از دوست داشته شدن لذت می‌برند.

منابع: سایت کنگره۶۰
نویسنده: راهنما همسفر زهرا (لژیون اول)
ویراستاری و ارسال: همسفر مرضیه رهجوی راهنما همسفر پروانه نگهبان سایت
همسفران نمایندگی طارم