پاسخگویی در برابر مسئولیت

جلسه هشتم از دوره بیست‌وششم سری کارگاه‌های آموزشی خصوصی همسفران نمایندگی شمس با دستور جلسه «ظرفیت، مسئولیت و قبله گم کردن» با استادی راهنما همسفر پریناز و نگهبانی همسفر فاطمه دبیری همسفر بهناز در روز سه‌شنبه 1403/1/28 رأس ساعت 16:00 شروع به کار کرد.

سخنان استاد
این دستور جلسه، دستور جلسه کل هستی است؛ زیرا کلیه اتفاقات در جهان هستی به وقوع می‌پیوندند تا ظرفیت‌ها سنجیده شوند و متناسب با آن مسئولیت‌ها به افراد داده شود که توضیح خواهیم داد. مبحثی وجود دارد به نام نفس که تعیین موجودیت می‌کند در ظاهر و باطن و نامیر است. اشیا، گیاهان، جانوران و انسان دارای نفس هستند که مراتب مختلفی دارد؛ مثلاً نفس یک مایع در مرتبه‌ای است که آن را مایه حیات می‌کند و نفس مایع دیگری در مرتبه‌ای است که آن را زهر کشنده می‌کند. نفس یک گیاه در مرتبه‌ای است که خار بیابان می‌شود و نفس گیاه دیگر در مرتبه‌ای است که درخت نخل می‌شوند که معتقدند سیستمی شبیه سیستم عصبی دارد. یک جانور مانند مار نیش زننده است و جانوری دیگر مثل سگ مهربان و با وفا است.

حالا از شگفتی‌های خلقت این است که همه این خصوصیات در موجودی مثل انسان جمع شده و گویی انسان از همه این مراحل عبور کرده است.«از جمادی مردم و نامی شدم از نما مردم به حیوان سر زدم» پس به طور بالقوه انسان همه این صفات را دارد و ما اشتباه فکر می‌کنیم که انسان‌ها؛ باید همگی علیه‌السلام باشند؛ بلکه انسان‌ها باید تزکیه و پالایش کنند تا صفات بد در آن‌ها کم‌رنگ و صفات خوب پررنگ شود که حتی اگر این اتفاق هم بیفتد مادامی که از نفسمان مراقبت نکنیم خطر برگشت وجود دارد.

مرتبه نفس ارتباط مستقیمی با ظرفیت انسان‌ها دارد و هر چه پالایش بیشتر، مرتبه نفس بالاتر و ظرفیت انسان بیشتر می‌شود. حال در مورد کلمه بعدی، مسئولیت توضیح می‌دهیم. مسئولیت از سوال می‌آید و کسی که مسئول است؛ قطعاً از بابت مسئولیتش هم اختیاراتی به او داده می‌شود و هم مورد سوال قرار می‌گیرد. هر چه مسئولیت بیشتر، اختیارات بیشتر و البته پاسخدهی بیشتر است. حال بعضی‌ها؛ فقط اختیارات زیاد را می‌بینند و پاسخ‌گویی را در نظر نمی‌گیرند و این‌گونه است که معنی مسئول استحاله شده به کلمه رئیس، چون گویا مسئول کسی است که اختیارات زیادی دارد و پاسخ‌گو نباید باشد.

برای این‌که قضیه مسئولیت مشخص شود مبحث را در دو مقوله توضیح می‌دهیم. اول از دید کائنات و دوم از دید انسان‌ها، از بابت کائنات که هوشمند است و اشتباه نمی‌کند، قضیه این‌گونه است که کائنات ظرفیت انسان‌ها را می‌بیند و متناسب با آن، مسئولیت به آن‌ها می‌دهد و طبق آنچه در قرآن آمده بر هیچ نفسی تکلیفی نیست به جز متناسب با وسع و ظرفیت آن. به همین دلیل هم هست که بعضی دعاهای ما اجابت نمی‌شود؛ زیرا هنوز ظرفیتش را پیدا نکرده‌ایم پس به ما داده نمی‌شود. البته اگر اصرار و عجزولابه کنیم شاید به ما داده شود؛ ولی قطعاً در ما و یا سایرین تخریب ایجاد می‌کند.

از دید افراد قضیه این‌طور است که مثلاً من پریناز اندازه ظرفیتم را نمی‌دانم و شیفته اختیارات زیاد هستم و اصلاً پاسخ‌دهی را در نظر نمی‌گیرم؛ پس هر مسئولیتی به من پیشنهاد می‌شود را می‌پذیرم. این‌گونه هم در من و هم در جامعه تخریب ایجاد می‌شود. مثلاً ظرفیت من به‌اندازه‌ای است که مدیر دبستان باشم؛ ولی من را رئیس دانشگاه می‌کنند که قطعاً به سیستم آسیب می‌زنم و اینجاست که قبله و جایگاهم را گم می‌کنم و دیگر خدا را بنده نیستم و ناسپاسم و جایگاهم را گم می‌کنم. با توضیحات داده شده حالا این سؤال پیش می‌آید که برای این‌که کائنات به ما مسئولیتی درخور ما دهد و برای این‌که مسئولیت‌هایم را به‌خوبی انجام دهم چگونه باید ظرفیتم را زیاد کنم؟

تنها راه افزایش ظرفیت آموزش، تفکر، تجربه و گذشتن از گذرگاه‌های سخت است و هیچ راه میان‌بری وجود ندارد. این‌که می‌گویند زندگی همراه با سختی‌ها و آزمون‌ها است برای این است که ظرفیتمان افزایش یابد که بعضاً دردناک هم است. دقیقاً مثل استخری که باید تخریب شود تا ظرفیتش زیاد شود. این آموزش، تفکر، تجربه، پالایش و گذر از گذرگاه‌های سخت گاهی در یک دوره از زندگی حاصل نمی‌شود و شاید نیاز به حلقه‌های متعدد و زندگی‌های متعدد باشد تا به نهایت برسیم و به فرمان عقل نائل شویم. البته هر چقدر بیشتر به خودمان تمرکز کنیم و مشغول پالایش خودمان باشیم زودتر به هدف می‌رسیم و نیاز به زندگی‌های مشقت‌بار متعدد نیست؛ مانند پیامبران که با تزکیه و پالایش خودشان به فرمان عقل رسیده‌اند و ظرفیتشان به‌غایت رسیده و پذیرای بزرگ‌ترین مسئولیت‌ها هستند.

عکس: مرزبان خبری همسفر زهره
تهیه گزارش و تایپ: همسفر معصومه رهجوی راهنما همسفر پریناز (لژیون هفتم)
رابط خبری: همسفر مریم رهجوی راهنما همسفر پریناز (لژیون هفتم)
ویراستاری و ارسال: همسفر مریم رهجوی راهنما همسفر سمیه (لژیون ششم)
نمایندگی همسفران شمس