اعتیاد و درمان آن-بخش اول

 موضوعی که با پیدایش اسلام و مذمت مصرف این مواد توسط آن، دیگر علاوه بر دغدغه اجتماعی رنگ و بوی شرعی نیز به خود گرفت که اینجا لازم است یادآور شوم قران مجید از واژه خمر برای این موضوع استفاده می‌کند که به معنی پرده و حجابی است که به‌واسطه مصرف این مواد روی افکار و اندیشه انسان کشیده می‌شود. بنابراین واژه خمر یک واژه کلی و فراتر از مشروبات مصرفی دوران اسلام است و اشاره به هر موادی دارد که در هر دوره تاریخ،بشر با استفاده از آن هوشیاری خود را از دست می‌دهد. برای مثال می‌توان گفت شیشه و هروئین امروزی نیز یک خمر محسوب می‌شوند. به هر سو ترک اعتیاد همواره موردتوجه بوده و در طول تاریخ روش‌های گوناگونی برای آن به کار گرفته‌شده .اما به‌طورکلی افراد سه نظر درباره بیماری اعتیاددارند و به‌تبع آن  روش‌های ترک اعتیاد نیز به سه گروه تقسیم می‌شوند:

گروه اول صرفاً اعتیاد را یک بیماری جسمی می‌دانند و بر این باورند که بیماری اعتیاد با دارو درمان می‌شود.

گروه دوم بیماری اعتیاد را بیماری جسم نمی‌دانند و معتقدند این فقط یک بیماری روانی است و تنها راه درمان آن را روان‌درمانی می‌دانند.

گروه سوم نیز معتقدند بیماری اعتیاد هم جسمی است و هم روانی که ابتدا باید جسم درمان شود و سپس شروع به روان‌درمانی کرد.

گروه اول همواره از درمان دارویی بهره برده‌اند ،فقط شکل آن تفاوت داشته. یک‌زمان طب سنتی یک‌زمان سم‌زدایی و... که امروزه جدیدترین و متداول‌ترین آن درمان با متادون است  که البته درمان با متادون یک درمان قطعی نیست بلکه درمان نگه‌دارنده است و معنی‌اش این است که فرد تا آخر عمر باید متادون بخورد.

گروه دوم که اعتیاد را فقط یک بیماری روانی می‌دانند، درمان اعتیاد را فقط نیازمند یک جو اراده و غیرت می‌دانند. به‌این‌ترتیب که فرد با یک سقوط آزاد اعتیادش را ترک می‌کند و پس‌ازآن با درگیر کردن ذهن خود به چیزهای دیگر فکر مصرف مواد را از خودش دور می‌کند .که در این روش با بستن مصرف‌کننده به تخت و خوابیدن در خانه، اعتیاد و مصرف فرد را به‌یک‌باره قطع می‌کردند و پس‌ازآن سعی داشتند با کمک گرفتن از یک قدرت مافوق جلوی وسوسه مصرف مواد را بگیرند.

گروه سوم هم که با تلفیق روش گروه‌های اول و دوم یک روش تجمیع شده‌ای را برای درمان به کار می‌برند. اما درصد موفقیت هر یک از این سه گروه موضوعی است که بهترین کسی که می‌تواند درباره آن سخن بگوید کسی است که تجربه آن را داشته و به همین دلیل به این موضوع  نمی‌پردازیم.

اما موضوعی که می‌خواهیم به آن بپردازیم مسئله درمان اعتیاد در جمعیت احیای انسانی کنگره60 می‌باشد. مهندس حسین دژاکام بنیان‌گذار و تئوریسین این نهاد بابیان اینکه بیماری اعتیاد شامل جسم و روان است ،حلقه مفقوده این موضوع را جهان‌بینی اعلام کردند و با ترسیم مثلث درمان اعتیاد ،درمان اعتیاد را در به تعادل رسیدن این سه ضلع بیان کردند. بنابراین مثلث درمان اعتیاد شامل اضلاع زیر است:‌   

الف:جسم

ب‌: روان

ج:‌ جهان‌بینی

الف:جسم-اولین بخشی که اعتیاد آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد جسم انسان است .چندی پیش پزشکان آمریکایی وجود موادشبه افیونی را در بدن انسان کشف کردند که قدرت آن‌ها بسیار بیشتر از مواد مخدری است که ما می‌شناسیم و در نقاط مختلف بدن ترشح می‌شود .همه ما می‌دانیم همه اعمال ما توسط پنج حس درونی و پنج حس بیرونی به اطلاع مغز می‌رسد و مغز دستورات و واکنش‌های متناسب را نشان می‌دهد. این اطلاعات از طریق نورون‌های عصبی به مغز ارسال می‌شود فضای بین نورون‌ها دارای فاصله از هم می‌باشد که مواد شبه افیونی در بین این فواصل قرار می‌گیرند. حال کاری که سیستم شبه افیونی بدن انجام می‌دهد این است که سرعت انتقال اطلاعات به مغز را از طریق مواد شبه افیونی کنترل می‌کند .برای مثال اگر این مواد وجود نداشت  یک سرماخوردگی ساده چنان فشاری بر مغز وارد می‌کرد که حتی انسان را از پا درمی‌آورد .اتفاقی که اینجا می‌افتد این است که فرد با مصرف مواد مخدر این سیستم را تحریک می‌کند و تولید آن را افزایش می‌دهد .برای همین در ابتدای مصرف مواد مخدر می‌بینیم قدرت بدنی افراد به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش پیدا می‌کند و افراد به‌اشتباه تصور می‌کنند مواد ،این انرژی را به آن‌ها داده و به خاطر همین تصور اشتباه به مصرف خود ادامه می‌دهند .غافل از این‌که این انرژی خود فرد است که مواد مخدر آن را به‌یک‌باره آزاد می‌کند .درست مانند یک چراغ‌نفتی که فیتیله اش را بالا بکشیم که با این کار نور و گرما زیاد می‌شود اما نفتی که قرار بود یک هفته آن چراغ را روشن نگه دارد یک‌روزه تمام می‌شود .با ادامه مصرف مواد سیستم شبه افیونی توان ترشح موادش کم و کم‌تر می‌شود تا درنهایت سیستم شبه افیونی از کار می‌افتد. و مواد مخدر بیرونی جایگزین مواد درونی می‌شود .اینجاست که فرد به مصرف مواد مخدر اعتیاد پیدا می‌کند .به همین خاطر کنگره60 معتقد است اعتیاد مسمومیت مزمن نیست بلکه جایگزینی مزمن است. حال با این وضعیت ببینیم فردی که به‌یک‌باره اعتیادش را ترک می‌کند چه اتفاقی برایش می‌افتد؟ همان‌طور که گفتیم مغز به‌واسطه‌ی سیستم شبه افیونی تمام قسمت‌های بدن را کنترل می‌کند. زمانی که فرد به مصرف مواد مخدر اعتیاد پیدا می‌کند مواد مخدر جایگزین سیستم شبه افیونی بدن می‌شود و مغز ناچار است برای اجرای فرمان‌هایش از مواد مخدر بیرونی استفاده کند. اگرچه این مواد کیفیت مواد سیستم شبه افیونی را ندارند، اما وجودشان برای انجام کارها لازم است .به خاطر همین است که وقتی فردی خمار است توان انجام هیچ کاری را ندارد و زمانی که مصرف می‌کند قدرت انجام کار را به دست میاورد .حال زمانی که فرد به‌طور ناگهانی اعتیادش را ترک می‌کند سیستم شبه افیونی‌اش که کاملاً ازکارافتاده و با ترک اعتیاد مواد مخدر بیرونی هم دیگر به بدن وارد نمی‌شود بنابراین مغز برای انجام کارهایش دچار مشکلات عدیده‌ای می‌شود که این مشکلات در جسم انسان خودش را نشان می‌دهد.افرادی که سابقه ترک اعتیاددارند بهتر این مشکلات را می‌شناسند. اعتقاد کنگره60 بر این است که همان‌طور که فرد نردبان اعتیاد  را پله‌پله بالا رفته باید پله‌پله پایین بیاید.به همین منظور در کنگره60 مواد مصرفی هرچه که باشد به شربت تریاک تبدیل می‌شود. ابتدا از دوز پایین شروع می‌شود و آرام‌آرام بالا می‌رود تا به یک حدی که می‌رسد در آن نقطه ثابت می‌شود. اینجا بدن کاملاً با شربت تریاک سازگار شده و پس‌ازآن شروع به کاهش پله‌ای شربت در پله‌های 21روزه می‌کنند، تا درنهایت مصرف به صفر می‌رسد. اما سؤالی که حتماً مطرح می‌شود این است که چرا شربت تریاک به‌عنوان داروی مصرفی مورداستفاده قرار می‌گیرد ؟در جواب باید گفت ترکیبات موجود در شربت تریاک بیش‌ترین شباهت به مواد سیستم شبه افیونی را دارد و در زمان درمان می‌تواند به‌خوبی نیازهای بدن را جواب دهد ،ضمن اینکه تریاک یکی از شفابخش‌ترین گیاهان دارویی است مشروط بر اینکه در اختیار افراد دانا قرار بگیرد و به‌طور عالمانه از آن استفاده شود که در درمان اعتیاد این اتفاق افتاده است. ترکیبات موجود در شربت تریاک علاوه بر تأمین نیازهای بدن باعث بازسازی سیستم شبه افیونی بدن نیز می‌شود که این مهم طی زمانی حدود 11 ماه اتفاق می‌افتد و پس‌ازآن سیستم شبه افیونی دوباره به کار می‌افتد و فرد دیگر نیازی به مواد مخدر بیرونی ندارد علت این هم که پله‌های 21 روزه در نظر گرفته‌شده ،این است که سلول‌های بدن هر 21روز یک‌بار می‌میرند و سلول‌های جدید جایگزین آن‌ها می‌شود. بدین ترتیب سلول‌هایی که تازه متولد می‌شوند با شرایط آن پله مصرفی شکل می‌گیرند و سیستم را بر این اساس می‌سازند.

ب: روان – رابطه‌ی جسم با روان مانند رابطه‌ی اسب است با سوارکار. اگر اسب لنگ و مریض باشد قطعاً نمی‌تواند سوارکار را به‌جایی ببرد .در مصرف‌کنندگان مواد مخدر هم‌زمانی که مواد به آن‌ها نمی‌رسد چون جسم آن‌ها از حالت تعادل خارج است، روان آن‌ها نیز به هم می‌ریزد. زمانی هم که افراد ترک می‌کنند دقیقاً مانند زمان خماری، چون جسم نامتعادل است روان نیز حالت پریشانی دار. اما درروش کنگره60 چون جسم به‌تدریج به تعادل می‌رسد روان نیز آرام‌آرام وضعیت مطلوبی پیدا می‌کند.

ج‌:جهان‌بینی – اما مسئله فوق‌العاده مهم در بحث درمان اعتیاد که تا پیش‌ازاین کسی به آن توجه نکرده بود، مسئله جهان‌بینی است که با توجه به اهمیت آن انشا الله در مطلب بعد مفصل درباره آن صحبت می‌کنیم.

ادامه دارد...

 همسفرمیلادعیدی
لژیون آقای محمدرضا میرزایی