فرمانروایی عقل

در وادی ششم، دریافتم که در این شهر وجودی، حاکمی به نام عقل فرمانروایی می‌کند. هر خواسته‌ای که نفس ما دارد، باید با تایید عقل همراه شود تا بتواند به مرحله‌ اجرا درآید؛ چراکه در نهایت، حکم نهایی توسط عقل صادر می‌شود. ما می‌دانیم که روند تفکر ما شامل جریان خاطرات و اندیشه‌هاست که ذهن ما برای تحقق آن‌ها به تجزیه و تحلیل می‌پردازد. در پایان، ما تصمیم می‌گیریم، و این تصمیم از عقل نشأت می‌گیرد و به پذیرش ما از فرمانروایی عقل بستگی دارد.

در وادی ششم، اشاره‌ای به خورشید و نور شده است که می‌تواند نماد خداوند باشد. جهان ما به واسطه خورشید زنده شده، بیدار می‌شود و آرام می‌خوابد. در خصوص عقل، گفته می‌شود که تنها انسان قادر است عقل را تغییر دهد و از پایین‌ترین تا بالاترین مرتبه آن را ارتقاء بخشد. برای رسیدن به آنچه می‌خواهیم، باید این توانایی را در خود تقویت کنیم و به تزکیه و پالایش جان خود بپردازیم. عقل در مسیر تکامل و رشد ما همواره با ما درگیر است. شناخت خواسته‌های درونی خود ضروری است تا بتوانیم آن‌ها را به صحیح‌ترین نحو اجابت کنیم، و این خواسته‌ها باید تحت فرمان عقل قرار داشته باشند. اگر نتوانیم خواسته‌ای را به انتها برسانیم، درخواستی دیگر از ما پذیرفته نخواهد شد؛ بنابراین، لازم است که تمام موانع را با امید و اراده از سر راه خود برداریم و از ضد ارزش‌ها دوری کنیم. نخستین قدم در این مسیر، شناسایی ضد ارزش‌هاست؛ سپس باید آغاز به تزکیه و پالایش خود کنیم و از عقل یاری بگیریم تا بتوانیم این ضد ارزش‌ها را کنار بگذاریم و ارزش‌های ناب را جایگزین آن‌ها کنیم.

در نهایت، وادی ششم به ما یادآوری می‌کند که انسان باید در تمام مراحل زندگی‌اش به فرمان عقل توجه کند و با تزکیه و پالایش نفس، به سمت فرمانروایی عقل حرکت کند تا به آرامش و آسایش دست یابد. هر یک از ما دارای تفکر و اندیشه‌ای خاص هستیم و کل هستی نیز از تفکر و اندیشه سرشار است. ما هر کدام دارای عقل و اطلاعاتی جزئی هستیم و به تدریج به درجات بالاتر می‌رسیم؛ اطلاعات کل هستی نیز به همین ترتیب حرکت می‌کند. از زمان خلقت یا حتی قبل از آن، تمامی موجودات هستی حامل تمام اطلاعات عالم بوده و آن‌ها را در خود ثبت کرده‌اند. بنابراین، هستی اطلاعاتش را به یکدیگر منتقل می‌کند و به این معناست که کل هستی، اطلاعات همه را جمع‌آوری کرده و سپس آن‌هایی که مناسب باشند، دوباره به روی همه موجودات بازتاب می‌دهد.

عقل هرگز با مرگ از بین نمی‌رود. در زندگی همیشه دو صدا در درون ما وجود دارد که با ¡ما سخن می‌گویند. یکی ما را به سمت ارزش‌ها دعوت می‌کند و دیگری به تاریکی‌ها و ضد ارزش‌ها سوق می‌دهد. صدایی که به سوی ارزش‌ها دعوت می‌کند، صدای عقل است و صدایی که به سمت ضدارزش‌ها دعوت می‌کند، صدای نفس اماره است. همواره این درگیری بین عقل و نفس اماره وجود دارد و در نهایت، یکی از این دو باید پیروز شود. عقل، فرمانروای عادلی است که نزدیک شدن به آن و پیروی از فرامین آن، ما را به صلح و آرامش نزدیک می‌کند؛ اما در مقابل، نفس اماره‌ای وجود دارد که فوق‌العاده زیرک و باهوش است و تمام تلاشش بر این است که ما را از پیروی فرامین عقل بازدارد و به سمت تاریکی‌ها سوق دهد.

نفس اماره، که بالاترین مرحله نفس در حیوانات است، انسان را به سمت خود می‌کشاند. کسی که در مرحله نفس اماره است، اگر به مسائل دیگری تمایل پیدا کند، به دنبال آن می‌رود. بنابراین، برای محدود کردن قدرت نفس اماره، لازم است این کار با دانایی و آگاهی صورت گیرد. نفس اماره به مرور زمان خسته می‌شود و دیگر آن توان اولیه را نخواهد داشت؛ زیرا اداره یک سیستم نامرتب و به‌هم‌ریخته انرژی و قدرت زیادی را از فرد می‌گیرد.

یک مصرف‌کننده نیز پس از مدتی مصرف، به حدی خسته می‌شود که دیگر نمی‌تواند ادامه دهد و این موضوع در تمام ضدارزش‌ها صادق است. در زمانی که نفس، امرکننده بود، دائماً ما را به انجام کارهایی خاص دعوت می‌کرد؛ این کار را بکن و آن کار را نکن. سپس نفس دیگری به نام نفس لوامه یا سرزنش‌کننده، یعنی همان وجدان، به وجود می‌آید. زمانی که انسان وارد مرحله نفس سرزنش‌کننده می‌شود و مرتکب کارهای ضدارزش می‌گردد، دچار پشیمانی می‌شود. او از مقطعی که به انجام تمام کارهای ضدارزش مشغول بود و بدون پشیمانی، به این مرحله می‌رسد که اکنون خود را سرزنش می‌کند. در حقیقت، او با این سرزنش، خود را تصفیه می‌کند و به این ترتیب، وارد مرحله‌ای بالاتر می‌شود؛ مرحله نفس مطمئنه. ما به خوبی می‌دانیم که اگر روزی نفس مطمئنه به قدرت برسد، آن روز، روز فرمانروایی عقل عادل خواهد بود و این روز، روزی خواهد بود که ما به فرمان عقل نزدیک می‌شویم.

نویسنده: همسفر زهرا رهجوی راهنما همسفر عاطفه (لژیون سوم)
رابط‌ خبری: همسفر الهام رهجوی راهنما همسفر عاطفه (لژیون‌ سوم)
ویرایش: همسفر فاطمه رهجوی راهنما همسفر زهره (لژیون اول)
ارسال: همسفر مریم رهجوی راهنما همسفر عاطفه (لژیون سوم) نگهبان سایت
همسفران نمایندگی بیرجند