آگاهی و انتخاب کلیدهای قضاوت صحیح

در سی‌دی قضاوت و جهالت، ابتدا آقای مهندس دژاکام بین مسافران و همسفران حاضر در جلسه این سؤال را مطرح می‌کنند که به‌نظر شما چه چیزهایی برای قضاوت مورد نیاز است؟ هر کدام از حاضرین مواردی که به ذهن آن‌ها می‌رسد مطرح می‌کنند از‌جمله، شنیدن سخن دو طرف، علم و آگاهی، نداشتن ذهن شلوغ و ناآرام، نگرفتن تصمیم احساساتی؛ ولی قضاوت فقط کار خداوند است. تقوا، آگاهی از تمام زوایا، تفکر سالم، مسئولیت، حقیقت، عدالت، معرفت، عمل سالم، آگاهی و دانایی، عادل به اثبات رسیده، وابستگی، صبر و تجربه، تخصص داشتن، بی‌طرفی، فرمان عقل، زمان، اعتماد به‌نفس، دانایی موثر، خودشناسی، ایمان، جایگاه تعادل و شناخت لازمه قضاوت هستند. سپس در ادامه آقای مهندس دژاکام دوباره می‌پرسند، اکنون بگویید به‌نظر شما چه چیزهایی برای جهالت مورد نیاز است؟ بار دیگر حاضرین پاسخ‌هایی را ارائه می‌دهند که شامل این موارد می‌شود، منیت، ترس، ناامیدی، نداشتن امنیت، نادانی، خودخواهی، کم بودن سطح دانایی، خرافات، نداشتن تفکر، تعصب، وابستگی، بی‌سوادی، تاریکی، حرص و بخل، جهل و خدانشناسی. آقای مهندس دژاکام فرمودند: همه جواب‌ها را شنیدیم. در مورد قضاوت همه موارد درست است؛ ولی در مورد جهالت هیچ‌کدام از موارد پیش‌نیاز نیست؛ بلکه همگی زاییده جهالت هستند.

وقتی نیروی برتر انسان را خلق کرد، اعلام کرد که من چنین موجودی را از خاک آفریدم و این به این معناست که تمام ذرات خاک؛ مثل کلسیم، پتاسیم، منیزیم و ... که در خاک وجود دارند، در بدن ما نیز وجود دارند. خداوند به انسان یک ویژگی داد که آن را به جمادات و حیوانات و نباتات عطا نکرد، تا انسان مانند یک حیوان دست‌آموز نباشد و سرنوشت او در دست خودش باشد، آن ویژگی قدرت انتخاب و اختیار بود تا انسان با اختیار خود یا به راه ارزش‌ها و تقوا و پاکی برود یا به راه ضد‌ارزش‌ها و فسق و فجور قدم بگذارد.

قضاوت در مورد خود امری عادی و طبیعی است؛ ولی قضاوت وقتی مشکل‌آفرین می‌شود که در حوزه مسائلی که به ما ربطی ندارد، وارد قضاوت می‌شویم و این‌جا مقوله جهالت به‌وجود می‌آید؛ پس باید تمام تلاش خود را را به‌کار گیریم تا  در مورد چیزهایی که به ما مربوط نیستند، دخالت و اظهارنظر نکنیم. اگر این‌گونه عمل کنیم، نه برای خودمان مشکلی به‌وجود می‌آوریم و نه برای دیگران. باید سعی کنیم هر زمان نیروهای ضدارزشی خواستند ما را از مسیر ارزش‌ها خارج کنند و در مورد دیگران فکر بد و گمان نادرست کنیم، به خود بیاییم و با خوش‌بین بودن و افکار درست، در مسیر ارزش‌ها قرار بگیریم. اگر در مورد مسائل شخصی دیگران ظن و گمان بد داشته باشیم، وارد مرحله تجسس می‌شویم و به‌دنبال تجسس وارد مرحله سرزنش و غیبت می‌شویم که در نهایت ختم به جهالت و قضاوتی که بر مبنای جهالت است، می‌شود. قضاوت‌هایی که بر‌مبنای جهالت است، با خود کبر، بخل، حسادت، نادانی، خرافات، نداشتن مسئولیت، جهل، منیت و بسیاری ضدارزش‌های دیگر به‌همراه می‌آورد. این‌گونه نباشیم که به‌قول معروف، پر کاهی را در چشم دیگران ببینیم؛ ولی دسته بیلی را در چشم خود نبینیم. ما برای این‌که قضاوت درستی داشته باشیم، نیاز به منابع اطلاعاتی دقیق و موثق داریم و برمبنای ظن و گمان نمی‌توانیم قضاوت کنیم.

منبع: صحبت‌های آقای مهندس در سی‌دی قضاوت و جهالت
نویسنده: همسفر زهرا رهجوی راهنما همسفر عاطفه (لژیون سوم)
رابط‌ خبری: همسفر الهام رهجوی راهنما همسفر عاطفه (لژیون سوم)
ویرایش و ارسال: همسفر مریم رهجوی راهنما همسفر عاطفه (لژیون سوم) نگهبان سایت
همسفران نمایندگی بیرجند