قضاوت در مورد خودمان بهترین نوع قضاوت است

قضاوت از کلمه قاضی‌ بودن و جهالت از کلمه جهل نشأت گرفته است. قضاوت و جهالت دو مقوله مرتبط با هم و در تضاد با دانایی هستند. قضاوت کردن در مورد دیگران نشانه‌ای از جهالت و عدم درک می‌باشد و انسان هر چه دانایی بیشتری کسب کند، کم‌تر به قضاوت دیگران می‌پردازد.

بهترین و مهم‌ترین قضاوت، قاضی بودن روی اعمال خودمان است که باید روی خودمان تمرکز کنیم و عیب‌های خود را برطرف نماییم که هم سو با دانایی می‌باشد. پایه قضاوت نادرست بر حسب ظن، گمان، حدس و اطلاعات ناکافی است و به همراه خود انواع ضد ارزشی را در بر دارد.

هنگامی که بر این اساس قاضی می‌شویم، وارد مرحله تجسس می‌شویم و بعد از آن به سرزنش‌ کردن دامن می‌زنیم و گام‌هایی از غیبت را شروع و ادامه می‌دهیم به خاطر همین موضوع است که قضاوت در مورد خودمان بهترین نوع قضاوت است؛ چرا که ما درباره خودمان از آگاهی کاملی برخوردار هستیم و می‌توانیم به پالایش لایه‌های درونی خودمان بپردازیم.

افراد مسائل را همان‌طور که هستند نمی‌بینند، بلکه آن‌ها را آن‌طور که می‌خواهند نتیجه‌گیری می‌کنند. قضاوت‌ها بر اساس ویژگی‌های فرد مقابل نیست، بلکه نظرات شخصی چاشنی این موضوع می‌شوند. در واقع ما ارزش‌ها، خواسته‌ها یا حتی ترس‌هایمان را مبنای قضاوت‌هایمان قرار می‌دهیم.

در مقوله قضاوت میزان جهالت فرد، نقش به سزایی دارد، جهالت می‌تواند در زمینه‌های مختلفی از جمله مسائل دینی، اجتماعی، سیاسی و حتی شخصی وجود داشته باشد. در معنای خاص، جهالت می‌تواند به معنا نادیده گرفتن عمدی حقایق یا بی‌اعتنایی به اطلاعات مهم باشد. این نوع جهالت می‌تواند خطرناک باشد؛ زیرا ممکن است فرد را در معرض اشتباهات و تصمیمات نادرست قرار دهد. به‌طور کلی جهالت می‌تواند ریشه بسیاری از مشکلات و گرفتاری‌های فردی و اجتماعی باشد، به این صورت که تلاش برای کسب دانش، آگاهی و دوری از جهالت همواره توصیه شده است.

آموزش گرفتن و کسب دانایی کمک شایانی می‌کند که بتوانیم میزان جهالت خود را ذره‌ذره پالایش کنیم و قضاوت‌های نادرست را کنار بگذاریم و به سمت درک و پذیرش دیگران حرکت نماییم. قضاوت رفتاری دو سوی دارد، مثل زمانی که فردی مصرف‌کننده است و در اعماق تاریکی می‌باشد، متاسفانه از سوی دیگران دچار قضاوت‌های گاه و بی‌گاه می‌شود و ناخودآگاه انگشت‌ها به سمت او نشانه می‌رود؛ چون خود فرد این راه تاریک را در پیش گرفته و انتخاب کرده است، باعث این عمل می‌شود و چه بسا خانواده او تحت شعاع این اتفاقات قرار می‌گیرند و خود فرد قضاوت‌کننده هم در دام ضد ارزشی قرار می‌گیرد.

من در این‌گونه شرایط به یاد نقل قولی از «مولایمان حضرت علی (ع)» می‌افتم که با همراهان از کنار خانه‌ای عبور می‌کردند و همراهان ایشان گمان بردن که اهل این خانه مشغول گناه بودند و به قضاوت‌گری پرداختند؛ اما ایشان می‌فرمایند: «ما نمی‌توانیم قضاوتی در این مورد انجام دهیم و قاضی باشیم و اگر هم گناهی مرتکب شده باشند، ان‌شاءالله تا هنگام اذان صبح به استغفار می‌پردازند.» این بیان ایشان برای من درس بزرگی است، گرچه گاهی دچار این خطا می‌شوم؛ ولی سعی می‌کنم که قاضی رفتار خویش باشم.

منابع: سی‌دی «قضاوت و جهالت» 
نویسنده: همسفر هاجر رهجو راهنما همسفر تهمینه (لژیون یازدهم)
رابط خبری: همسفر نجمه رهجو راهنما همسفر تهمینه (لژیون یازدهم)
عکاس: همسفر فاطمه رهجو راهنما همسفر زهرا (لژیون دوازدهم)
ویرایش و ارسال: همسفر فاطمه رهجو راهنما همسفر زهرا (لژیون هجدهم) دبیر سایت
همسفران نمایندگی میرداماد اصفهان