آداب معاشرت؛ آیین و روش حفظ روابط

از خداجوییم توفیق ادب  بی‌ادب محروم گشت از لطف رب
بی‌ادب تنها نه خود را داشت بد بلکه آتش در همه آفاق زد

آداب معاشرت چیست؟ ابتدا بهتر است که معنی و مفهوم واژه ادب و معاشرت را موردبررسی قرار دهیم. اَدب؛ یعنی روش و آیین حفظ حریم دیگران و معاشرت؛ یعنی مجالست و هم‌نشینی. انسان موجودی اجتماعی است و برای اینکه بتواند در اجتماع زندگی سالمی داشته باشد، نیازمند رعایت یکسری قوانینی است که به این قوانین آداب معاشرت می‌گویند. صدها قوانین آداب معاشرت در زمینه‌های مختلف وجود دارد؛ مانند آداب در غذا خوردن، صحبت کردن، فروشندگی، مهمان‌داری، همسر داری، فرزند پروری و غیره. به انسانی که کل یا تعداد بیشتری از این آداب را رعایت کند، انسان با‌ادب یا مؤدب می‌گوییم.

بشر امروزی ذره‌ذره از تعادل دور شده است و دیگر متانت و صبوری انسان‌های گذشته را ندارد. همه ما درکنگره یاد می‌گیریم که به سمت تعادل حرکت کنیم و از افراط‌وتفریط دوری‌کنیم. وقتی کسی تعادل نداشته باشد، باعث رنج و اذیت و آزار اطرافیانش می‌شود؛ یعنی حریم آن‌ها را رعایت نمی‌کند. انسانی که تعادل دارد؛ یعنی ادب دارد و کسی که تعادل ندارد و حریم و حرمت دیگران را حفظ نمی‌کند، بی‌ادب است. وقتی ما از مرحله حیوانی وارد مرحله انسانی می‌شویم، همه‌چیز تعریف‌شده است و در مرحله انسانی چیزی نداریم که قانون نداشته باشد.

مسئله آداب معاشرت و روابط اجتماعی وزندگی جمعی به‌قدری مهم است که در اسلام نیز به آن بسیار سفارش شده است و احادیث و روایات زیادی از بزرگان ما در این زمینه مطرح‌شده است؛ به‌طور مثال: «فَاَصْلَحوا بَیْنَ اَخْوٰیکُمْ (پس میان برادرانتان آشتی دهید)» و یا «لٰاتَنٰابَزّوا بِالْاَلْقٰاب (به دیگران لقب‌های زشت ندهید)». رعایت هنجارهای اخلاقی و رفتاری از اصولی است که خداوند در آموزه‌های قرآنی به‌عنوان آداب معاشرت از آن یادکرده است. ازجمله مهم‌ترین هنجارها می‌توان به نمونه آیات زیر اشاره کرد: احترام به دیگران و بزرگ‌ترها (سوره مجادله آیه 11)، پذیرش دعوت دیگران برای شرکت در مهمانی (سوره احزاب آیه 53)، حفظ شخصیت افراد و آبروی آنان (سوره بقره آیه 220 و 263 و سوره نساء آیه 15). از این آیات نتیجه می‌گیریم که تمام ارزش‌ها به‌عنوان ادب و تمام ضد ارزش‌ها به‌عنوان بی‌ادبی اطلاق می‌شود؛ به‌عنوان‌مثال: دروغ‌گویی، وقت‌نشناسی، غیبت، تهمت و تجسس یکی از بی‌ادبانه‌ترین کارهاست.

به‌طورکلی انسان با نادانی و ناآگاهی به سمت بی‌ادبی می‌رود. حال این سؤال پیش می‌آید که چگونه باید اَدب را فرا‌بگیریم؟ در آموزه‌های کنگره 60 مطلبی به نام مثلث دانایی وجود دارد که اضلاع این مثلث شامل تفکر، تجربه و آموزش است. آموزش نقش بسزایی در فرآیند دانایی دارد و آقای مهندس دژاکام به ریزترین مسائل هم توجه داشته‌اند و آن‌ها را به رهجوها آموزش می‌دهند؛ ازجمله آداب صحبت کردن، آداب نشستن، آداب راه رفتن، آداب غذا خوردن و ... . ما می‌توانیم به‌وسیله مثلث دانایی در مسیر ارزش‌ها قدم بگذاریم و آن‌ها را تجربه کرده و به مرحله عمل دربیاوریم. در این صورت است که می‌توانیم، کم‌کم از ضد ارزش‌ها فاصله بگیریم و به‌سوی ارزش‌ها قدم بگذاریم و این کار تنها با مسیر قانون ذره یا همان روش DST کنگره 60 حاصل می‌شود. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «اگر از عمرت دو روز باقی‌مانده باشد، یکی از آن دو روز را برای ادب خود صرف کن تا برای روز مُردنت از آن کمک بگیری.»

منابع: سی‌دی آداب معاشرت، سی‌دی ادب و بی‌ادبی و استناد به ویدئو‌های زنده جلسات چهارشنبه آقای مهندس دژاکام
نویسنده: همسفر نسرین رهجوی راهنما همسفر اعظم (لژیون دوم)
ویرایش: همسفر مهناز رهجوی راهنما همسفر اعظم (لژیون دوم)
ارسال: نگهبان سایت همسفر فهیمه
همسفران نمایندگی بیهقی سبزوار