دخانیات؛ مسکن پنهان، تخریب آشکار
دخانیات، واژه‌ای آشنا برای اغلب جوامع بشری است که گستره‌ای از مواد مصرفی از جمله سیگار، پیپ، قلیان و ناس را شامل می‌شود. شاید در نگاه اول، این مواد به‌عنوان تفریح، عادت یا حتی راهی برای کاهش اضطراب شناخته شوند؛ اما حقیقت این است که دخانیات یکی از گسترده‌ترین عوامل تخریب جسم، روان و جهان‌بینی انسان‌ها است. کنگره۶۰ به‌عنوان یک سازمان مردم نهاد با رویکرد علمی-تجربی در درمان اعتیاد، نگاه ویژه‌ای به مسئله دخانیات دارد و آن را نه تنها یک آسیب جسمی؛ بلکه اختلالی در ساختار فکری و رفتاری فرد می‌داند. در ابتدا باید دانست که مصرف دخانیات؛ مانند سایر مواد اعتیادآور، تنها به یک عادت ساده ختم نمی‌شود؛ بلکه سازوکاری پیچیده در فیزیولوژی و روان انسان ایجاد می‌کند که نیازمند شناخت دقیق و درمان صحیح است.
بر اساس صورت مسئله اعتیاد در کنگره۶۰ هر نوع وابستگی، به‌خصوص به مواد شیمیایی، در سه بعد جسم، روان و جهان‌بینی تأثیرگذار است. دخانیات نیز از این قاعده مستثنی نیست. در بعد جسم، نیکوتین و سایر مواد موجود در دخانیات باعث بر هم خوردن تعادل طبیعی سیستم ایکس در بدن می‌شوند. سیستم ایکس که شامل هورمون‌ها و نوروترنسمیترهایی مانند اندورفین، دوپامین، سروتونین و ... است، وظیفه تنظیم خلق‌وخو، خواب، اشتها و آرامش را بر عهده دارد. مصرف دخانیات به ویژه نیکوتین در کوتاه مدت احساس آرامش مصنوعی ایجاد می‌کند؛ اما در بلند مدت باعث تخریب این سیستم شده و فرد را برای ادامه آرامش مجبور به مصرف مجدد می‌کند. در بعد روان یکی از اثرات مهم دخانیات، تضعیف اراده و بروز توجیهات فکری غلط است.
فرد مصرف‌کننده به مرور زمان باور می‌کند که بدون سیگار قادر به تمرکز، تصمیم‌گیری یا حتی ادامه زندگی نیست. این همان باور غلطی است که در کنگره۶۰ از آن به عنوان «جهان‌بینی معتادگونه» یاد می‌شود. فرد به جای آن‌که با واقعیت روبرو شود به مسکن پناه می‌برد، غافل از آن‌که این مسکن، خود منبع اصلی درد است. در جهان‌بینی کنگره۶۰، آموزش و آگاهی، پایه‌ای‌ترین اصل برای رهایی از هر نوع وابستگی است. کسی که به‌درستی نداند که چرا سیگار می‌کشد، نمی‌تواند ترک موفقی داشته باشد. بسیاری از افراد بدون داشتن شناخت، اقدام به ترک ناگهانی دخانیات می‌کنند و پس از مدتی دچار بازگشت می‌شوند. دلیل اصلی این بازگشت، عدم ترمیم سیستم‌های تخریب شده بدن و عدم اصلاح نگرش فرد نسبت به موضوع است.
کنگره۶۰ با استفاده از متد DST (درمان تدریجی و پله‌ای) معتقد است که ترک هر نوع ماده‌ای از جمله دخانیات، باید به‌صورت آهسته، منظم و با برنامه‌ریزی دقیق صورت گیرد تا فرصت ترمیم ساختارهای آسیب دیده جسم و روان فراهم شود. تجربه‌های موفق در کنگره۶۰ نشان داده‌اند که با استفاده از نیکوتین طبیعی در قالب آدامس یا قطره و کاهش تدریجی میزان مصرف، می‌توان وابستگی را به‌طور کامل از بین برد و تعادل را به سیستم بازگرداند. مسئله دیگر در موضوع دخانیات، اثر آن بر خانواده و جامعه است. فرد مصرف‌کننده، نه تنها خود را درگیر می‌کند؛ بلکه الگوی منفی برای فرزندان، اطرافیان و همکاران می‌شود. در کنگره۶۰ تأکید می‌شود که اصلاح فرد، مساوی با اصلاح خانواده و در نهایت جامعه است. بنابراین، درمان وابستگی به دخانیات تنها یک مسئله فردی نیست؛ بلکه گامی مهم در مسیر سلامت اجتماعی است.
همچنین باید توجه داشت که دخانیات در بسیاری از موارد، دروازه ورود به سایر مواد مخدر است. افرادی که در نوجوانی به دلیل کنجکاوی یا فشار گروه هم‌سالان، سیگار را تجربه می‌کنند در معرض خطر جدی ورود به مصرف مواد سنگین‌تر؛ مانند تریاک یا شیشه قرار می‌گیرند. بنابراین پیشگیری و آموزش در این حوزه بسیار حیاتی است. در نهایت پیام کنگره۶۰ در مورد دخانیات روشن است: «هیچ وابستگی نباید سرکوب شود؛ بلکه باید به‌درستی درمان شود». با شناخت دقیق مکانیسم‌های وابستگی، پذیرش مسئولیت، استفاده از راهنمای آگاه، پیروی از متد درمانی صحیح و تلاش مستمر، می‌توان از این دام رهایی یافت و به‌جای مصرف مواد مخرب، از انرژی حیات و زندگی سالم بهره‌مند شد. رهایی از دخانیات نه یک شعار؛ بلکه یک حقیقت قابل دسترس است، اگر بخواهیم، بدانیم و عمل کنیم.
نویسنده: همسفر سمیه رهجوی راهنما همسفر معصومه (لژیون پنجم)
رابط خبری: همسفر ندا رهجوی راهنما همسفر معصومه (لژیون پنجم)
عکاس: مرزبان خبری همسفر سمیه
ویرایش و ارسال: همسفر فاطمه، راهنما همسفر فرزانه، نگهبان سایت
همسفران نمایندگی گوجان
- تعداد بازدید از این مطلب :
397