دستاورد علمی

اعتیاد یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین معضلات اجتماعی، جسمی و روانی در جوامع بشری است. سازمان بهداشت جهانی اعتیاد را یک بیماری مزمن و عودکننده معرفی می‌کند که با اجبار در مصرف مواد و از دست رفتن کنترل همراه است. در تعریف دقیق‌تر، اعتیاد به وابستگی جسمی و روانی فرد به یک ماده گفته می‌شود؛ به‌گونه‌ای که در صورت قطع ناگهانی مصرف، فرد دچار مشکلات شدید جسمی، روانی و رفتاری می‌شود.

برای سال‌ها اعتیاد به‌عنوان بیماری لاعلاج و غیرقابل درمان شناخته می‌شد و تلاش‌های گوناگون مانند سم‌زدایی سریع، دارودرمانی و کمپ‌ها به نتیجه‌ای پایدار نمی‌رسیدند. دلیل اصلی، این ناکامی‌ها نبود؛ بلکه نبود یک صورت‌مسئله مشخص برای اعتیاد بود.

کنگره۶۰ اعتقاد دارد که در کنار جسم، روان و جهان‌بینی فرد مصرف‌کننده مواد مخدر نیز باید به‌طور هم‌زمان موردتوجه قرار گیرد. «صورت‌مسئله اعتیاد» مقاله‌ای است که توسط جناب مهندس دژاکام در اولین کنگره سراسری پزشکی راهکارهای اعتیاد در سال ۱۳۷۸ ارائه شد و به‌عنوان یک دستاورد علمی پذیرفته شد.

به فرموده ایشان، در حال حاضر صورت‌مسئله اعتیاد در کنگره۶۰ یک مسئله کاملاً حل‌شده است. همان‌گونه که در هر مسئله علمی ابتدا باید صورت سؤال به‌درستی تعریف شود، در مسئله اعتیاد نیز تا زمانی که صورت‌مسئله مشخص نشده بود، راه‌حل واقعی یافت نمی‌شد.

در بحث اختلال در سیستم X و چرایی مصرف، جناب مهندس دژاکام اثبات کردند که سیستم تولیدکننده مواد شبه افیونی و مخدرهای طبیعی درون‌زا (اندوجنوس Endogenous) که در کنگره۶۰ «سیستم X» نامیده می‌شود، در افراد مصرف‌کننده دچار اختلال می‌شود. در این حالت، مواد مخدر بیرونی (اکسو جنوس Exogenous) جایگزین عملکرد طبیعی بدن می‌شود. بنابراین وقتی مصرف قطع شود، سیستم X ازکارافتاده موجب بروز خماری شدید و مشکلات جسمی و روانی فراوان می‌شود.

اگر این قطع مصرف ناگهانی صورت بگیرد، شوک شدیدی به سیستم وارد می‌شود که ممکن است حتی تا پایان عمر به‌درستی بازسازی نشود. درنتیجه: 1- جسم (فیزیولوژی): تمامی اندام‌ها دچار اختلال می‌شوند. 2- روان (خلق‌وخو): حالات روحی و روانی فرد دچار آشفتگی می‌شود. 3- جهان‌بینی (نگرش): نگاه فرد به زندگی منفی و همراه با ناامیدی خواهد شد.

برای حل این مسئله، جناب مهندس دژاکام روش درمانی DST را طراحی کردند. DST یک روش درمان تدریجی و پله‌ای است که طی ۱۰ تا ۱۱ ماه فرد را از مصرف مواد به درمان کامل می‌رساند. در این روش: D نشان‌دهنده ضریب کاهش یا افزایش (۰٫۸)، S نشان‌دهنده پله‌های ۲۱ روزه و T نشان‌دهنده حداقل زمان یا طول درمان (۱۰ ماه) است.

درمان با سه وعده دارو در روز آغاز می‌شود و مصرف به‌تدریج کاهش یافته تا به صفر برسد. نتیجه این است که سیستم X دوباره فعال می‌شود و بدن به تولید طبیعی مواد شبه افیونی می‌پردازد. در این مرحله، فرد دیگر میلی به مصرف مواد نخواهد داشت.

تفاوت کنگره۶۰ با سایر روش‌ها در سایر روش‌های ترک اعتیاد، ممکن است فرد مصرف را کنار بگذارد؛ اما به دلیل اینکه سیستم X بازسازی نشده است، حال خوبی ندارد و احتمال بازگشت به مصرف بسیار بالاست. اما در کنگره۶۰ با بازسازی جسم، روان و جهان‌بینی، درمان پایدار حاصل می‌شود.

سه مؤلفه اصلی درمان در کنگره۶۰ برای درمان و معالجه کامل اعتیاد، توجه به سه ضلع اساسی وجود انسان ضروری است: الف) جسم ب) روان ج) جهان‌بینی. اگر حتی یکی از این مؤلفه‌ها ناقص بماند، درمان واقعی حاصل نخواهد شد. به‌عنوان نمونه، اگر فردی ازنظر جسمی و روانی به تعادل برسد؛ اما جهان‌بینی او دچار پوچی باشد بازهم خطر بازگشت به اعتیاد وجود دارد.

صورت‌مسئله اعتیاد در کنگره۶۰ نشان می‌دهد که اعتیاد یک بیماری لاعلاج نیست؛ بلکه مسئله‌ای است که با شناخت صحیح و روش علمی می‌توان آن را حل کرد. روش DST با بازسازی هم‌زمان جسم، روان و جهان‌بینی امکان درمان پایدار را فراهم کرده است. به همین دلیل، کنگره۶۰ امروز به‌عنوان یک الگوی موفق در عرصه درمان اعتیاد شناخته می‌شود.

منابع:
1- کتاب 60 درجه زیر صفر، مهندس حسین دژاکام
2- کتاب 14 مقاله، مهندس حسین دژاکام
3- جزوه جهان‌بینی 1 و2، استاد امین دژاکام

نویسنده: مرزبان اداری همسفر ریحانه رهجوی راهنما همسفر شادی
ویرایس و ارسال: همسفر الهه رهجوی راهنما همسفر محترم (لژیون چهاردهم) نگهبان سایت
همسفران نمایندگی آکادمی