درمان اعتیاد؛ بازسازی جسم، روان و جهان‌بینی

در طول تاریخ، بشر همواره با مسئله اعتیاد دست‌وپنجه نرم کرده است. اعتیاد پدیده‌ای است که نه‌تنها فرد، بلکه خانواده و جامعه را نیز با مشکلات گسترده‌ای مواجه می‌سازد. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در این مسیر، عدم شناخت صحیح از ماهیت اعتیاد بود. تا زمانی که مسئله‌ای به‌درستی شناخته نشود، یافتن راه‌حل و درمان نیز در هاله‌ای از ابهام باقی خواهد ماند.

پیش از کنگره۶۰، تعاریف گوناگونی از اعتیاد وجود داشت. برخی، اعتیاد را بیماری‌ای لاعلاج می‌دانستند؛ عده‌ای آن را ناشی از ضعف اراده یا انحراف اخلاقی تلقی می‌کردند و بعضی دیگر اعتیاد را صرفاً یک عادت یا وابستگی روانی می‌پنداشتند. نتیجه این برداشت‌ها، ناکامی روش‌های درمانی و ناامیدی مصرف‌کنندگان و خانواده‌های آنان بود.

اما با ارائه مقاله «صورت‌مسئله اعتیاد» توسط آقای مهندس حسین دژاکام، دریچه‌ای نو به روی شناخت و درمان این بیماری گشوده شد. این مقاله، که در کتاب «چهارده مقاله» آمده، یکی از بنیادی‌ترین متون علمی در حوزه اعتیاد به‌شمار می‌رود و مسیر درمان را به‌صورت روشن و علمی ترسیم کرده است.

در این مقاله، برای نخستین‌بار تعریفی علمی و جامع از اعتیاد ارائه شده است: اعتیاد حالتی است که در آن، جسم انسان به‌واسطه ورود مداوم مواد مخدر بیرونی از تعادل طبیعی خارج می‌شود و سیستم‌های حیاتی بدن، به‌ویژه سیستم ایکس، از کار می‌افتند یا دچار نقص جدی می‌گردند. این تعریف نشان می‌دهد که اعتیاد نه‌تنها یک عادت روانی، بلکه بیماری‌ پیچیده و چندبُعدی است که سه بخش اصلی وجود انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد:

جسم: تخریب سیستم‌های تولیدکننده مواد شبه‌افیونی مانند اندورفین، دینورفین، انکفالین و غیره که موجب بروز دردهای جسمانی و وابستگی شدید به مواد می‌شود.

روان: تأثیر اختلالات جسمی بر روان، که به شکل اضطراب، افسردگی، پرخاشگری، بی‌قراری و نوسانات شدید روحی بروز می‌کند.

جهان‌بینی: نگرش و برداشت فرد نسبت به زندگی، خانواده و جامعه که به‌واسطه مصرف مواد، تاریک و آلوده می‌شود.

بنابراین، درمان اعتیاد باید همه این ابعاد را به‌طور هم‌زمان دربر بگیرد. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این مقاله، بازنگری در مفهوم «سم» است. در نگاه عمومی و حتی پزشکی، همواره گفته می‌‌شود که مواد مخدر سم هستند و باید از بدن «سم‌زدایی» شوند.

اما در صورت‌مسئله اعتیاد آمده است: «سم، ماده‌ای است که وارد بدن شده و باعث تخریب یا مرگ سلول‌های زنده می‌گردد». حال، آیا مواد مخدر همیشه سم هستند؟ پاسخ منفی است. برای مثال، مرفین (یکی از مشتقات تریاک) از داروهای اصلی در جراحی و تسکین دردهای شدید است. اگر در جایگاه مناسب و به مقدار صحیح مصرف شود، دارو محسوب می‌شود؛ اما اگر بی‌رویه و نادرست مصرف گردد، تخریب‌گر خواهد بود. در نتیجه، مشکل در خود ماده نیست، بلکه در نحوه و میزان مصرف آن است. این نگاه، کلید درک صحیح درمان اعتیاد است.

زمانی که سیستم طبیعی بدن از کار می‌افتد، نمی‌توان با قطع ناگهانی مصرف (ترک اعتیاد) انتظار بازگشت فوری بدن به تعادل را داشت. برای بازسازی سیستم، نیاز به جایگزینی درست و اصولی وجود دارد. در کنگره۶۰، این جایگزینی از طریق شربت OT (اپیوم تینکچر) و روش DST انجام می‌شود.

  :DST مخفف
D: ضریب کاهش یا افزایش، برابر با ۰/۸
S: پله‌های کاهش و یا افزایش، ۲۱ روز
T: حداقل زمان و یا طول درمان، ۱۰ ماه
است، یعنی کاهش پله‌ای در بازه‌های زمانی مشخص. مدت‌ زمان این پروسه حدود ۱۰ الی ۱۱ ماه است. در این روش، دوز مصرفی فرد به‌تدریج کاهش می‌یابد تا بدن فرصت کافی برای بازسازی و راه‌اندازی دوباره سیستم ایکس را داشته باشد. مزیت این روش در آن است که جسم، روان و جهان‌بینی هم‌زمان بازسازی می‌شوند. فرد نه‌تنها از مصرف مواد رها می‌شود، بلکه آرامش روانی و بینشی نو نسبت به زندگی پیدا می‌کند.

یکی از مهم‌ترین مفاهیم صورت‌ مسئله اعتیاد، تمایز میان ترک و درمان است. ترک اعتیاد معمولاً به معنای قطع یک‌‌باره مصرف است. نتیجه آن بروز خماری شدید، آسیب‌های جسمی، ناآرامی روانی و در نهایت بازگشت به مصرف است.

درمان اعتیاد یعنی بازسازی سیستم ایکس، رسیدن به تعادل جسمی، آرامش روانی و تغییر نگرش و جهان‌بینی. درمان یعنی بازگرداندن فرد به حالت طبیعی و متعادل، نه صرفاً قطع مصرف. این همان تفاوتی است که روش‌‌های سنتی و کمپ‌ها با کنگره۶۰ دارند.

اگر صورت‌ مسئله‌ به‌‌درستی نوشته نشود، هرگز نمی‌توان آن را حل کرد. درست مانند یک معادله که اگر اشتباه طرح شود، هیچ پاسخی درست نخواهد بود. اعتیاد سال‌ها در جهان به‌‌اشتباه تعریف شده بود و به همین دلیل هیچ درمان مؤثری وجود نداشت. اما وقتی مهندس دژاکام صورت‌ مسئله اعتیاد را حل کرد، برای اولین بار این معادله به‌‌درستی تعریف شد. نتیجه آن پیدایش روشی علمی و کاربردی برای درمان بود.

امروزه هزاران مسافر و همسفر درکنگره‌‌۶۰ شاهدی زنده بر صحت و کارایی این صورت مسئله هستند. صورت مسئله اعتیاد نقطه عطفی در تاریخ مبارزه با اعتیاد است. این مقاله به ما می‌آموزد که، اعتیاد یک بیماری «جسمی، روانی، جهان‌بینی» است.

مواد مخدر ذاتاً سم نیستند، بلکه بسته به مقدار و جایگاه مصرف، می‌توانند دارو یا سم باشند. درمان فقط از طریق جایگزینی تدریجی و علمی (DST و OT) ممکن است.

ترک ناگهانی یا روش‌های غیرعلمی نه‌ تنها درمان نیست، بلکه آسیب‌های بیشتری به همراه دارد. درمان واقعی زمانی کامل است که جسم، روان و جهان‌بینی هم‌زمان به تعادل برسند. امروزه هزاران خانواده در کنگره۶۰ از تاریکی اعتیاد به روشنایی رهایی رسیده‌اند و این دستاورد بزرگ، مدیون کشف صورت‌مسئله اعتیاد است.

این مقاله نه‌ تنها یک نوشته علمی، بلکه چراغی است برای امید، نجات و بازگشت انسان به زندگی سالم و متعادل.

منبع: سایت کنگره۶۰ و کتاب ۱۴ مقاله
نویسنده: همسفر الین رهجوی راهنما همسفر عطیه (لژیون اول)
رابط خبری: همسفر زینب رهجوی راهنما همسفر عطیه (لژیون اول)
عکاس: همسفر غزل رهجوی راهنما همسفر حمیرا (لژیون دوم)
ویرایش و ارسال: همسفر لیلا رهجوی راهنما همسفر عطیه (لژیون اول) نگهبان سایت همسفران نمایندگی محمدی پور قم