علم و دانش بدون توان عمل هیچ ارزشی ندارد

در کنگره ۶۰ هرساله یکی از دستور جلسه‌های بسیار مهم، دانایی، دانایی مؤثر و سواد است. جناب مهندس به این دستور جلسه بسیار بها می‌دهند؛ زیرا از زمانی که انسان پا به عرصه حیات می‌گذارد و زندگی‌اش آغاز می‌شود، برای این‌که در صراط مستقیم قرار گیرد و به تکامل برسد، این نکته مهم است که میزان دانایی فرد به تبدیل آن به دانایی مؤثر بستگی دارد. در گذشته همه فکر می‌کردند میزان دانایی هر فرد به میزان سواد آن شخص است؛ در صورتی‌که این‌گونه نیست و تحصیلات بالا، آکادمیک و دانشگاهی دانایی نمی‌آورد، همان‌گونه که انسان بودن به لباس نیست، دانا بودن نیز به سواد نیست. به قول استاد شعر و ادب‌، انسان نادان و نفهمی که لباس آراسته و تاج زیبا به سر دارد، مانند خط زشتی است که با طلا نوشته شده است.

برای رسیدن به دانایی سه پارامتر اصلی وجود دارد که سه ضلع مثلث دانایی (آموزش، تفکر، تجربه) را تشکیل می‌دهد. ممکن است در یک موضوع ما به دانایی رسیده باشیم؛ ولی قدرت و توان عمل به دانایی و توان اجرا درآوردن آن را نداشته باشیم. مثلاً می‌دانیم پرخوری بد است و در این مقوله به دانایی رسیده‌ایم؛ اما زمانی که توان عمل کردن به دانایی خود را نداریم، این به معنی آن است که دانایی ما به دانایی مؤثر تبدیل نشده است. دانایی مؤثر زمانی اتفاق می‌افتد که هر سه ضلع این مثلث با هم و به یک میزان ارتقا یابند و پیش بروند، آن موقع است که دانایی مؤثر اتفاق می‌افتد؛ درصورتی که به هر دلیل یکی از اضلاع هماهنگ عمل نکند، کمتر یا بیشتر رشد داشته باشد، هیچ‌گاه دانایی مؤثر اتفاق نخواهد افتاد. این مانند آن است که شخص باسواد، در یک رشته خاص به دانشی رسیده باشد؛ اما در بقیه رشته‌ها و موضوعات دانشی نداشته باشد، در این صورت، هرگز به دانایی مؤثر نخواهد رسید. انسان دانا انسانی است که خواسته‌هایش را با تفکر و تعقل انتخاب کند و به مرحله اجرا بگذارد.

دانایی نگهبان قلعه عقل است و مانند یک فیلتر عمل می‌کند و اجازه ورود خواسته‌های نامعقول نفس را به قلعه عقل نمی‌دهد؛ اما اگر میزان دانایی کم باشد، در تشخیص ماهیت خواسته‌ها دچار اشتباه می‌شود و این امر همان نادانی است؛ زیرا نفس، خواسته‌های نامعقول و نادرست خود را به بهترین شکل در ذهن تصویرسازی می‌کند و در این مرحله، اگر دانایی ضعیف باشد نمی‌تواند تشخیص دهد که این خواسته نامعقول است و نتیجه آن یک فرمان نادرست از طرف عقل خواهد بود.

ممکن است شخص مصرف‌کننده‌ای وارد کنگره شود و از نظر تحصیلات در سطح بالایی هم باشد؛ اما در درمان خود ناموفق  باشد. برعکس، اشخاصی را می‌بینیم که شاید فقط سواد خواندن و نوشتن دارند؛ اما بسیار دانا هستند و در درمان اعتیاد خود موفق بوده‌اند. دانایی از جمله صفات پسندیده‌ای است که از دیرباز انسان‌ها نسبت به آن سفارش شده‌اند. ما در طول حیات با موضوعات گسترده‌ای روبه‌رو می‌شویم که گاهی برای ما خوشایند، گاهی سخت و گاهی سهل است. در واقع انسان دانا کسی است که دارای قوه تشخیص ماهیت اصلی خواسته‌های خود باشد؛ بنابراین برای بالا بردن قدرت تشخیص می‌توانیم از دانایی دیگران استفاده کنیم.

دانایی مؤثر؛ یعنی این‌که شخص چه مقدار از میزان دانایی عام خود را به دانایی مؤثر تبدیل می‌کند. اگر دانایی شخص در همان سطح بماند، مانند سخن حضرت علی(ع) که فرمودند: «انسانی که دو روزش مثل هم باشد، بسیار ضرر کرده است». هر فرد وظیفه دارد به میزان دانایی خود اضافه کند. مثلث دانایی، میزان دانایی فرد است و داخل آن مثلث دیگری به نام مثلث دانایی مؤثر قرار دارد. در دانایی مؤثر، شخص‌ دانسته‌های خود را از قوه به فعل درمی‌آورد و علامت و نشانه آن دانایی، اندیشه و تفکر ما است. بعد از تفکر، ما در آزمایش‌های روزانه و دو راهی‌ها و چندراهی‌هایی که در طول روز و در تمامی لحظات زندگی‌؛ حتی در خواب با آن‌ها مواجه می‌شویم‌؛ باید انتخاب کنیم و انتخاب‌های ما نشانه دانایی ما است.

اکثر انسان‌ها دارای مثلث بزرگی از دانایی هستند و بسیاری از مسائل را می‌دانند؛ اما مثلث دانایی مؤثر آن‌ها که درون مثلث دانایی قرار می‌گیرد، معمولاً خیلی کوچک است؛ یعنی میزان دانایی مؤثر به مراتب کمتر از میزان دانایی است؛ باید بدانیم برای دانسته‌های ما یا علم و دانش ما، زمانی که توان عمل به آن‌ها را نداریم، ارزشی وجود ندارد. مسیر کنگره۶۰ چیزی به جز رسیدن به دانایی نیست و این دانایی در نهایت خود را در رفتارها و انتخاب‌های ما نشان خواهد داد. ما در کنگره۶۰ بعد از درمان اعتیاد به دنبال تعادل هستیم و تعادل نتیجه دانایی است. بدون رسیدن به دانایی نه‌تنها به تعادل؛ بلکه  به درمان هم نمی‌رسیم. دانایی است، که در لحظه به ما می‌گوید، راه درست یا مسیر خطا کدام است و این دوراهی‌ها پایانی ندارد. به امید این‌که همه ما بتوانیم در مسیر دانایی حرکت کنیم.

منابع: جزوه جهان‌بینی، صحبت‌های استادامین

نویسنده: همسفر اشرف رهجوی راهنما همسفر فاطمه (لژیون هشتم)
رابط‌خبری: همسفر مریم رهجوی راهنما همسفر فاطمه (لژیون هشتم)
ویرایش: همسفر سمیه رهجوی راهنما همسفر زینب (لژیون پانزدهم)
عکاس خبری: همسفر مرضیه رهجوی راهنما همسفر زینب (لژیون پانزدهم)
ویراستاری و ارسال: همسفر فاطمه رهجوی راهنما همسفر عفت (لژیون چهارم) نگهبان سایت
همسفران نمایندگی هاتف