عقل مانند میزان عمل می‌کند.

وادی ششم: حکم عقل را در قالب فرماندهی کاملاً اجرا نماییم. در این وادی بیان می‌شود که رسیدن به فرمان عقل به طور مطلق کار ساده‌ای نیست؛ اما هرچه به آن نزدیک‌تر شویم، به هدف و آرامش بیشتری دست خواهیم یافت.

در این مسیر با دو پارامتر اساسی از صور پنهان انسان، یعنی عقل و نفس روبه‌رو می‌شویم. کنگره ۶۰ برای شناخت هرچه بهتر انسان، «شهر وجودی» را به دو بخش تقسیم کرده است: صور آشکار و صور پنهان.

صور آشکار شامل اجزایی است که با چشم دیده می‌شوند؛ مانند دست، پا، قلب، مغز و... . صور پنهان شامل اجزایی است که با چشم قابل مشاهده نیستند؛ مانند روح، نفس، حس، عقل و... .

عقل یکی از اجزای اساسی صور پنهان است. جنس آن را نمی‌دانیم؛ شاید تصور شود جایگاه عقل در مغز است، اما باید بگوییم مغز تنها ابزاری در دست عقل است؛ مترجم یا اپراتوری که ارتباط عقل را با صور پنهان و حتی صور آشکار برقرار می‌کند.

عقل نیرویی است که فر ایزدی دارد؛ یعنی شکوه الهی در آن نهفته است. قدرت عقل برگرفته از قدرت الهی است و هرچه به خداوند و صراط مستقیم نزدیک‌تر شویم، قوه تعقل ما نیرومندتر و فعال‌تر خواهد شد. اما هرقدر از این مسیر فاصله بگیریم، نیروی عقل ضعیف‌تر شده و قدرت تشخیص آن کاهش می‌یابد.

عقل مانند میزان و ترازو عمل می‌کند. وظیفه آن سنجش و ارزیابی است؛ یعنی به ما می‌گوید: خواسته‌های ما درست هستند یا نادرست.

خواسته‌هایی که عقل آن‌ها را تأیید می‌کند، «معقول» نام دارند و آن‌هایی که عقل نمی‌پذیرد، «نامعقول» هستند.

در متون کنگره ۶۰ مطالب زیادی در مورد عقل آمده است؛ از جمله اینکه با تفکر سالم می‌توان به عقل سالم دست یافت. عقل با روح پیوندی ناگسستنی دارد و این دو، بال‌های پرواز انسان به سوی حقیقت‌اند. عقل در واقع کلید تشخیص است. در جهان‌بینی نیز بیان می‌شود که باید با صور پنهان آشنا شد تا به مصالح جهان‌بینی دست پیدا کنیم.

علما بر این باورند که دو عالم وجود دارد: عالم اکبر، همان جهانی که در آن زندگی می‌کنیم و عالم اصغر، خود انسان است. هدف این وادی فرماندهی کامل عقل بر شهر وجودی انسان است.

عقل یعنی آگاهی مطلق. خداوند عین علم است و علم او با ذاتش یکی است. هیچ ذره‌ای در عالم نیست که بدون آگاهی وجود داشته باشد.

در بیماری اعتیاد، ارتباط نفس اماره با عقل چنین است: نفس فرد را به مصرف مواد تشویق می‌کند، در حالی‌که عقل هیچ‌گاه حکم اشتباه صادر نمی‌کند. مصرف مواد نتیجه نبود آگاهی است. در جامعه به مصرف‌کننده انگ بی‌عقلی می‌زنند، اما وقتی این شخص در کنگره درمان می‌شود، روشن می‌شود که عقل وجود داشته و تنها نیازمند بیداری بوده است.

برای صدور حکم عقل، تصویر ذهنی، تجربه و دانش انسان نقش اساسی دارند. عقل در تکامل همچون ماشینی است که تابع خویش است. همه موجودات هستی به اندازه‌ای از عقل برخوردارند. عقل همانند خورشید بر همه هستی می‌تابد؛ هرچه آگاهی بیشتری کسب کنیم، نور عقل بیشتری وارد وجودمان می‌شود و هرچه به سمت ضد ارزش‌ها و تاریکی‌ها حرکت کنیم، این روزنه کوچک‌تر می‌گردد.

در بحث درمان اعتیاد، این آگاهی و اطلاعات از طریق حضور در کنگره و استفاده از نشریات و آموزش‌ها به دست می‌آید. مصرف مواد یا غلبه افکار منفی باعث می‌شود فرماندهی از عقل گرفته شده و به خواسته‌های نامعقول سپرده شود. این خواسته‌ها معمولاً با ظاهری زیبا و فریبنده وارد می‌شوند تا عقل را به اشتباه بیندازند؛ اما با کسب دانایی، عقل فریب نمی‌خورد.

در این وادی اشاره می‌شود که انسان‌ها دو راهنما دارند. راهنمای بیرونی: پیامبران و اولیای الهی، راهنمای درونی: عقل.

انسان موجودی مختار است. او در طول زندگی همواره بر سر دو راهی‌ها قرار می‌گیرد و باید تصمیم بگیرد. به همین دلیل، خداوند علاوه بر اختیار، قدرت تشخیص و قضاوت را نیز در وجود انسان قرار داده است و آن قدرت چیزی جز عقل نیست.

برای رسیدن به فرمان عقل باید از کارهای ساده آغاز کنیم؛ مثل مسواک زدن یا منظم بودن. اگر در انجام این کارها موفق باشیم، نشانه‌ای از نزدیک شدن به فرمان عقل است.

باید بدانیم تا زمانی که فرمانبردار عقل نشویم، هرگز قادر نخواهیم شد فرمانده‌ای لایق گردیم. بین فرماندهی عقل و فرماندهی نفس اماره از لحاظ مکانی فقط یک مو فاصله است، اما از نظر زمانی هزاران سال فاصله وجود دارد.

به قول استاد سیلور: «دلیل نمی‌شود خداوند هرچه آفرید، ما نیز از آن استفاده کنیم. خداوند حاکمی چون عقل را به ما داده تا به قوه تشخیص برسیم؛ تا بدانیم چه باید انجام دهیم و چه نباید.»

نویسنده: راهنمای تازه واردین همسفر فریبا

ویرایش و ارسال: همسفر روشنک رهجوی راهنما همسفر آرزو (لژیون دوم)

همسفران نمایندگی دامغان