قضاوت، زاده‌ جهالت

یازدهمین جلسه از دوره شانزدهم کارگاه‌های آموزشی خصوصی همسفران کنگره۶۰ نمایندگی بنیان مشهد به استادی همسفر زهرا نگهبانی همسفر زهره و دبیری همسفر هما با دستور جلسه «قضاوت و جهالت» روز دوشنبه ۱۶ تیرماه ۱۴۰۴ ساعت ۱۶:۰۰ آغاز به کار کرد.

خلاصه سخنان استاد:

دستور جلسه امروز در مورد قضاوت و جهالت است. برای این‌که درک بهتری از این موضوع داشته باشیم، توضیح مختصری در مورد معانی این لغات به شما می‌دهم.

قضاوت در لغت به معنای: داوری، حکم کردن و تصمیم‌گیری در مورد یک موضوع است. دو نوع قضاوت داریم: یکی در معنای حقوقی و دیگری در معنای عام. قضاوت در معنای حقوقی: این نوع قضاوت به فرآیند رسیدگی به اختلافات در دادگاه‌ها و صدور حکم توسط قاضی اشاره دارد و این معمولاً با هدف حل اختلافات و برقراری عدالت انجام می‌شود. قضاوت در معنای عام: در این مفهوم قضاوت به معنای ارزیابی و اظهار نظر درباره رفتار، شخصیت و یا اعمال دیگران است. این نوع قضاوت می‌تواند به صورت ذهنی و درونی یا به صورت بیان و اظهار نظر در مورد دیگران باشد.

جهالت به چه معناست؟ جهالت، فقط به معنای بی‌سوادی نیست، بلکه جهالت یعنی نداشتن آگاهی واقعی نسبت به موضوعات مهم زندگی است. در جهان‌بینی مثلث جهالت مقابل مثلث دانایی قرار دارد و مثلث جهالت از سه ضلع: ترس، منیت و ناامیدی تشکیل شده است و ما جهالت را مترادف با عدم دانایی می‌گیریم.

شاید برای شما نیز این سوال پیش آمده باشد که دانایی و عدم دانایی به چه معنی است؟ با یک مثال ساده متوجه این موضوع می‌شویم. نور بودن است یعنی یک چیزی وجود دارد؛ اما ظلمت بودن نیست یعنی عدم است و زمانی که نور نباشد ظلمت می‌شود.

زمانی که نور آمد تاریکی خودبه‌خود از بین می‌رود و این بستگی به منشا نور در ظلمت دارد. به عنوان مثال: می‌تواند به اندازه روشن کردن یک کبریت باشد که فقط لحظه‌ای فضا روشن می‌شود و بعد دوباره تاریکی می‌آید و یا می‌تواند به اندازه عمر شمع، لامپ و یا خورشید باشد که دائم و کامل است.

مسئله دانایی و نادانی نیز دقیقاً به‌همین صورت است، یعنی زمانی که هیچ چیزی نباشد نادانی و یا ناآگاهی می‌شود. برای قضاوت کردن پیش نیاز لازم است؛ اما برای جهالت و نادانی پیش نیاز لازم نیست، برای جاهل بودن هیچ خرج کردنی نیاز نیست؛ اما قضاوت و عدالت هزینه بسیاری دارد.

از روز الست که انسان پیمان بست، اختیار نیز به او داده شده است و در آن زمان قدرت قضاوت نیز داده شد، یعنی قضاوت برای خود فرد و در مسیری که قدم می‌گذارد، ما دائماً در حال قضاوت هستیم؛ زیرا سرنوشت ما دست خودمان است و برای هر کار ارزشی و ضدارزشی به ما اختیار داده شده است که انجام بدهیم یا ندهیم.

قضاوت‌ در فطرت ما برنامه‌ریزی شده است و ما اگر در مورد خودمان قضاوت کنیم درست و طبیعی است و یا این‌که شخصی در جایگاه قضاوت باشد و کار خود را انجام دهد درست است؛ اما مشکل در این‌جا آغاز می‌شود که ما در مقوله‌ای که به ما ارتباطی ندارد وارد حوزه قضاوت می‌شویم و در این‌جا مبحث جهالت مطرح می‌شود.

قاضی که در جایگاه قضاوت است گاهی اوقات متوجه می‌شود که حکم درستی صادر نکرده است؛ اما ما انسان‌ها شروع به قضاوت و داوری بین همدیگر می‌کنیم که عین جهل و جهالت است. در اموری که به ما مربوط نیست دخالت می‌کنیم و به همدیگر آسیب می‌رسانیم.

قضاوت کار هر شخصی نیست و ما بر حسب ظن و گمان نباید به قضاوت یکدیگر بپردازیم. زمانی‌ که جهالت به وجود می‌آید؛ منیت، ترس، ناامیدی، خودخواهی، خرافات، حرص، بخل و بسیار موارد دیگر با جهالت پدید می‌آیند و اصطلاحاً میوه‌های جهالت هستند.

مشکل اصلی انسان در مسیر تزکیه و پالایش زدودن تاریکی نیست، مشکل اصلی در تزکیه و پالایش، ندیدن تاریکی است؛ زیرا انسان تاریکی و صفات ناخوشایند را در خودش نمی‌بیند و هیچ وقت دست به پالایش خودش نمی‌زند.

تمام تلاش نفس اماره در این است که انسان تاریکی‌های درون خودش را نبیند. اگر انسان تاریکی و صفات بد را در وجود خود دید، پنجاه درصد از تزکیه و پالایش را در خودش انجام داده است.

تا زمانی‌ که من دائماً در حال قضاوت کردن، ایراد گرفتن، بدگویی کردن و محکوم کردن دیگران هستم به این مسائل آگاه نمی‌شوم و اگر آن‌ها را متوقف نکنم، هیچ کسی نمی‌تواند باعث شود که من پی به مشکلات و صفات ناخوشايند ببرم و این یک فرایند است که باعث می‌شود انرژی‌ و نیروهای انسان با جنگیدن با دیگران تخریب و نابود شود. به همین دلیل همیشه در جلسات کنگره۶۰ اول جلسه نگهبان می‌گوید: خواهش می‌کنم برای رهایی خودمان از دست نیرومندترین دشمن خودمان که جهل و ناآگاهی خودمان است ۱۴ ثانيه سكوت نماييم و به خداوند پناه ببريم.

در آخر سخن خود را با یک بیت شعر از حافظ به پایان می‌رسانم:
عیب رندان مکن ای زاهد پاکیزه‌ سرشت
که گناه دگران بر تو نخواهند نوشت
من اگر نیکم و گر بد تو برو خود را باش
هر کسی آن دِرَوَد عاقبتِ کار، که کِشت

اهدای حکم قهرمانی کسب مقام اول در رشته ایروبیک و کسب مقام دوم در رشته آمادگی جسمانی

مرزبانان کشیک: همسفر منصوره و مسافر هادی
تایپیست و ویرایش: همسفر زهرا رهجوی راهنما همسفر فرشته (لژیون چهارم)
عکاس: همسفر نرگس رهجوی راهنما همسفر سمیه (لژیون پنجم)
ارسال: همسفر آتنا رهجوی راهنما همسفر ناهید (لژیون دهم) نگهبان سایت
همسفران نمایندگی بنیان مشهد