ادب و بی‌ادبی؛ مرز باریک جذب یا دفع انسان‌ها

جلسه پنجم از دوره‌ هجدهم کارگاه‌های آموزشی خصوصی همسفران کنگره۶۰ نمایندگی یحیی زارع به استادی همسفر شایسته، نگهبانی همسفر اعظم و دبیری همسفر نیره با دستورجلسه «آداب معاشرت، ادب و بی‌ ادبی، تعادل و بی‌ تعادلی» روز دوشنبه ۱۹ خردادماه ۱۴۰۴ ساعت ۱۶:۰۰ آغاز به کارکرد.

خلاصه سخنان استاد:

دستورجلسه‌ امروز«آداب معاشرت، ادب و بی‌ادبی، تعادل و بی‌تعادلی» است. پیش ازهر چیز؛ باید مفهوم ادب و نقش آن درزندگی را بشناسیم. چرا جناب مهندس این واژه‌ها را در کنار یکدیگر قرار داده‌اند؟ ادب؛ یعنی این‌که بدانیم هر سخن، رفتار یا اقدامی را در زمان و مکان مناسب خودش انجام دهیم. باید بسنجیم که آیا حرفی که می‌خواهیم بزنیم، در جایگاه فعلی مناسب است یا نه؟ آیا گفتن این جمله در شأن من و مخاطبم است؟

برای مثال، گاهی در گفتگوهای روزمره با اطرافیان، حق با طرف مقابل است؛ حالا این فرد ممکن است پدر، مادر، همسر یا حتی کسی باشد که از او رودربایستی داریم. در این شرایط شاید نتوانیم اقدامی انجام دهیم؛ اما می‌توانیم با گفتار محترمانه و مؤثر، منظور خود را بیان کنیم؛ طوری که نه دلخوری پیش بیاید و نه حرمت‌ها شکسته شود. گاهی فرزندمان خواسته‌ای دارد که به صلاح او نیست.

نمی‌توانیم به‌خاطر محبت یا ضعف، تسلیم خواسته‌اش شویم؛ بلکه باید با گفت‌وگو و آرامش، او را قانع کنیم که آن خواسته اشتباه است و به ضررش تمام خواهد شد؛ پس ادب؛ یعنی انتخاب درستِ زمان، کلام و رفتار، بدون آن‌که به شخصیت دیگران لطمه‌ای وارد شود. ادب، مفهومی است که زیرمجموعه‌هایی دارد؛ مانند آداب معاشرت، تعادل و بی‌تعادلی. این مفاهیم همچون حلقه‌های زنجیر به هم پیوسته‌اند. فردی که بی‌ادبانه رفتار می‌کند، معمولاً از تعادل روانی و رفتاری برخوردار نیست؛ او بدون توجه به موقعیت و شرایط، هر حرفی را بر زبان می‌آورد و نمی‌داند که ممکن است موجب رنجش دیگران شود.

اما کسی که ادب برایش اهمیت دارد؛ ابتدا جایگاه و شخصیت طرف مقابل را در نظر می‌گیرد و می‌سنجد که آیا گفتن این سخن مناسب است یا نه؟ چنین انسانی اهل تفکر است و رفتارش نشانه‌ تعادل درونی اواست. ادب، ویژگی مختص انسان است. در میان تمام موجودات، تنها انسان‌ها هستند که توانایی رعایت آداب معاشرت را دارند. چون ما به صورت اجتماعی زندگی می‌کنیم، رفتار هر فرد بر دیگران تأثیر می‌گذارد. اگر من رفتار درستی نداشته باشم، حال و احساس طرف مقابلم هم ناخوشایند خواهد شد. بنابراین، رعایت آداب معاشرت نیازمند درک موقعیت، احترام متقابل و تعادل درونی است.

مثلاً وقتی قرار است به یک مجلس عروسی برویم، از چند روز قبل به‌دنبال لباس مناسب می‌گردیم، کارهای خاص آن مراسم را انجام می‌دهیم، به آرایشگاه می‌رویم تا آراسته، خوش‌تیپ و متناسب با آن فضا باشیم. اما همین لباس مجلسی را نمی‌توانیم در کلاس درسی که در آن آموزش می‌بینیم، بپوشیم؛ چون هر مکانی، پوشش مخصوص به خود را دارد؛ پس می‌توان گفت آداب معاشرت حتی در نحوه‌ پوشش هم نمود دارد.

کسی که در تعادل نیست؛ به‌طور طبیعی ادب در رفتارش دیده نمی‌شود. بی‌تعادلی زندگی‌اش را به خطر می‌اندازد و آن را دچار تنش و ناآرامی می‌کند. مسافران ما، پیش از ورود به کنگره؛ شاید تا حدی با آداب معاشرت آشنا بودند؛ اما در بسیاری موارد نمی‌دانستند چگونه با اطرافیان رفتار کنند. حتی من، به‌عنوان همسفر، گاهی وقتی خواسته‌ای داشتم که مطابق میل مسافرم نبود، با برخورد درستی از سوی او مواجه نمی‌شدم.

اما پس از ورودش به کنگره و گرفتن آموزش‌های لازم، تغییرات زیادی در رفتارش ایجاد شد. حالا وقتی بحثی میان‌ ما پیش می‌آید؛ حتی اگر حق با من نباشد، با آرامش و درک درست، من‌را قانع می‌کند که نظر یا خواسته‌ام به صلاحم نیست. پس آداب معاشرت، بسته به موقعیت، مکان، و فردی که با او در ارتباطیم، شکل می‌گیرد. اگر فردی بی‌تعادل باشد، می‌توان گفت ادب و آداب معاشرت در وجودش کمرنگ است.

درحالی‌که این مفاهیم، هم جاذبه دارند و هم دافعه. اگرما بلد باشیم چگونه مؤدبانه و شایسته رفتار کنیم، در گفت‌وگو با دیگران نوعی جاذبه ایجاد می‌شود که طرف مقابل را مشتاق شنیدن سخنان ما می‌کند. در چنین فضایی، گفت‌وگو در کمال آرامش شکل می‌گیرد. اما اگر تعادل نداشته باشیم، با کوچک‌ترین حرفی از کوره در می‌رویم، واکنش نامناسبی نشان می‌دهیم و همین باعث می‌شود دیگران از ما فاصله بگیرند و حتی تمایلی به صحبت کردن نداشته باشند.

ادب و بی‌ادبی تأثیر عمیقی در زندگی ما دارد. حالا که در کنگره حضور داریم؛ باید از این فرصت برای یادگیری استفاده کنیم و نخست، آموخته‌ها را در زندگی خودمان اجرا کنیم. سپس می‌توانیم در جامعه نقش مؤثری داشته باشیم و این مفاهیم را به فرزندان و اطرافیان‌مان نیز آموزش دهیم؛ تا یاد بگیرند چگونه حرف‌شان را بزنند؛ اما در زمان و مکان مناسب.

مرزبانان کشیک: همسفر الهام و مسافر غلامرضا
عکس: همسفر بتول رهجوی راهنما همسفر بتول لژیون سوم
تایپ: همسفر سمانه رهجوی راهنما همسفر فهیمه لژیون اول و همسفر فاطمه.خ رهجوی راهنما همسفر زهرا لژیون ششم
ویرایش: همسفر سعیده رهجوی راهنما همسفر زهرا لژیون ششم
ارسال: همسفر مریم نگهبان سایت
همسفران نمایندگی یحیی زارع میبد یزد