رنج‌ها برای امتحان و اموزش‌اند

در این مجموعه صوتی، گفت‌وگوهای مهندس با استادشان طی سی سال گذشته ثبت شده که می‌توان آن‌ها را الگویی مؤثر برای زندگی دانست. انسان ذاتاً موجودی الگوپذیر است و از نخستین مراحل رشد، در رفتارهایی همچون راه رفتن، غذا خوردن و حتی اندیشیدن، از محیط اطراف خود تقلید می‌کند. این ویژگی در اغلب انسان‌ها مشترک است، مگر تفاوت‌هایی جزئی که بر اثر عوامل فردی و میزان هوش پدید می‌آید.

از الگوهای دیگری که در این گفت‌وگوها به چشم می‌خورد، تصویر انسان در مواجهه با سختی‌هاست. گویی همه درها بسته‌اند و ما مانند صخره‌ای در حال فروپاشی هستیم. اما این تجربه، همگانی است و همه انسان‌ها کم‌وبیش با آن مواجه می‌شوند. در قرآن کریم آمده است: "لقد خلقنا الإنسان فی کبد"؛ یعنی انسان در رنج و سختی آفریده شده است. برخی دانشمندان، انسان را "جهان کوچک" و برخی دیگر "جهان بزرگ" می‌دانند. مولانا نیز معتقد است: در ظاهر، جسم انسان جهانی کوچک است، اما در معنا و حقیقت، جهانی بزرگ‌تر از همه موجودات است.

در حقیقت، آفرینش انسان همراه با رنج است، اما این رنج همیشگی نیست. قرآن می‌فرماید: "إنّ الأرض مِهادًا"؛ زمین، مهدی برای زندگی است. بنابراین، رنج‌ها بخشی از ساختار خلقت هستند ولی گذرا و موقتی‌اند؛ درست مانند پدر و مادری که در این دنیا حضور موقتی دارند و در جهان‌های بعدی، رابطه‌ای دیگر می‌یابند. حافظ و مولانا این حقیقت را با زیبایی بیان کرده‌اند: "یوسف گمگشته باز آید به کنعان، غم مخور". یعنی سختی‌ها پایان‌پذیرند، و ما برای رشد و آزموده شدن، نیازمند عبور از این مسیر دشوار هستیم.

مهندس در این گفت‌وگوها اشاره می‌کند که خود او نیز در گذشته با سختی‌های فراوانی روبه‌رو بوده و همین مشکلات، بهترین معلمان او شدند تا به جایگاه فعلی برسد. از نگاه او، تمام رنج‌ها گذرا هستند و خداوند نیز به این گذرا بودن اشاره می‌کند، چرا که به رنج‌ها قسم نمی‌خورد، ولی به آرامش و پایان خوش آن‌ها اشاره دارد. همان‌طور که گفته‌اند: "دور گردان دو روزی بر مراد ما نرفت / دائمًا یکسان نباشد حال دوران، غم مخور". روزگار همواره در حال دگرگونی است؛ پس نباید ناامید شد، چراکه در دل سختی‌ها، آموزش و روشنایی نهفته است.

در زندگی، گاه پیش می‌آید که انسان خواسته‌هایی دارد که خداوند به آن‌ها پاسخ نمی‌دهد، نه از روی بی‌مهری، بلکه به‌خاطر آگاهی کامل از عواقب آن خواسته‌ها. چه بسا اگر به آن برسد، در رنج و سختی بیشتری فرو رود. رسیدن به اهداف والا همیشه با سختی همراه است؛ مانند رفتن به کعبه که در گذشته، با گرسنگی، تشنگی و مشقت فراوان همراه بود. اما هیچ راهی نیست که پایان نداشته باشد. باید بدانیم سختی‌ها، زمینه‌ساز تعالی‌اند و با صبر، تفکر و تلاش، می‌توانیم تاریکی‌ها را به روشنایی بدل کنیم، توان جسم و جان خود را صیقل دهیم و برای مراحل سخت‌تر آینده آماده شویم. همان‌گونه که زخم عمل جراحی نشانی ماندگار از عبور موفق از درد است، انسان نیز باید سختی‌ها را تحمل کند تا بر آن‌ها غلبه یابد؛ چراکه کسی که از خطر می‌گریزد، همیشه در تعقیب خطر خواهد بود، اما کسی که به‌سوی آن می‌رود، خطر از او خواهد گریخت.

زندگی زمینی به سه مرحله تقسیم می‌شود: دوران کودکی، که پر از ناآگاهی است؛ دوران جوانی، که با شور و غرور همراه است؛ و دوران میانسالی، که حلقه بلوغ و آمادگی برای مرحله چهارم است. در این مرحله، انسان باید بیش از پیش به آموزش و خودسازی بپردازد، و یکی از وظایف مهم او تربیت فرزند سالم و صالح است. در تربیت، نباید به افراط افتاد تا فرزندسالاری پدید نیاید. حتی اگر والدین از یکدیگر جدا شده‌اند، باید همچنان به تربیت و رشد فرزند توجه کنند. آموزش صبر و تحمل، دوری از نیروی منفی، تلاش برای شناخت مسیر درست و پذیرش مسئولیت از جمله اصولی است که باید به فرزندان منتقل شود.

گاهی باید اجازه دهیم فرزند، خودش راه درست را پیدا کند. نباید زود قضاوت کرد یا فقط ایراد دیگران را دید. همان‌طور که امام مسیح (ع) می‌فرماید: "ما مویی را در چشم دیگران می‌بینیم، اما چوبی را که در چشم خود داریم، نمی‌بینیم". برای رسیدن به عشق و انسانیت، باید ابتدا انسان‌ها را بشناسیم. بسیاری از رنج‌های ما زاییده جهل ماست. بارها با چشمان بسته به دیوار می‌خوریم، اما حاضریم چشم‌ها را باز نکنیم تا راه ساده‌تر را ببینیم. به همین دلیل همیشه در آغاز جلسات دعا می‌کنیم: "خدایا ما را از شرّ نیرومندترین دشمن‌مان، یعنی جهل و ناآگاهی، رهایی بخش." انسان زمانی به بهشت موعود می‌رسد که در صراط مستقیم باشد. رنج‌ها برای امتحان و آموزش‌اند. اگر درکشان کنیم، حتی اگر تقاص باشند، در دلشان آموزش نهفته است. سختی‌ها اگر ما را زمین نزنند، بی‌شک ما را می‌سازند، و پس از عبور از آن‌ها، نور و روشنی را خواهیم دید.

خلاصه سی‌دی بلد
نویسنده: همسفر مهری رهجوی راهنما همسفر معصومه (لژیون چهاردهم)
رابط خبری: همسفر آمنه رهجوی راهنما همسفر معصومه (لژیون چهاردهم)
ویراستاری و ارسال: همسفر اتوسا رهجوی راهنما همسفر فاطمه (لژیون هفتم) نگهبان سایت
همسفران نمایندگی ابوریحان تهران