درمان سیگار با روش‌های علمی و روانشناختی

مصرف سیگار یکی از مهم‌ترین مشکلات سلامت عمومی در جهان محسوب می‌شود. علیرغم هشدارهای مکرر پزشکی و تبلیغات سلامت‌محور، سیگار همچنان مورد استفاده گسترده قرار دارد. در این مقاله، به بررسی اثرات زیان‌بار سیگار، شیوه‌های علمی و عملی ترک آن و همچنین گسترش مصرف دخانیات در میان زنان خواهیم پرداخت. هدف از این مقاله، افزایش آگاهی و ترویج سبک زندگی سالم‌تر است. سیگار کشیدن یکی از اعتیادهای رایج در سطح جهانی است که سالانه منجر به مرگ میلیون‌ها نفر می‌شود. نیکوتین، ماده‌ای اعتیادآور در سیگار، به سرعت وارد جریان خون شده و وابستگی روانی و جسمی ایجاد می‌کند؛ علاوه بر بیماری‌های جسمی، سیگار تأثیرات روانی، اجتماعی و اقتصادی متعددی دارد. متأسفانه، روند مصرف سیگار در میان زنان نیز رو به افزایش است؛ پدیده‌ای که می‌تواند پیامدهای خطرناک‌تری نسبت به مردان داشته باشد.
پیامدهای مصرف سیگار:
۱. اثرات جسمی
سیگار حاوی بیش از ۷۰۰۰ ماده شیمیایی است که حدود ۷۰ مورد از آن‌ها سرطان‌زا شناخته شده‌اند. برخی از بیماری‌های جسمی ناشی از سیگار عبارت‌اند از:
بیماری‌های قلبی و عروقی: سیگار باعث تنگی عروق، افزایش فشار خون و خطر سکته قلبی می‌شود.
سرطان‌ها: مصرف سیگار رابطه مستقیمی با سرطان‌های ریه، دهان، گلو، مری، معده و مثانه دارد.
اختلالات تنفسی: بیماری‌هایی مانند آمفیزم، برونشیت مزمن و COPD از جمله بیماری‌های ریوی ناشی از مصرف سیگار هستند.
ناباروری: مصرف دخانیات می‌تواند به کاهش کیفیت اسپرم و اختلال در تخمک‌گذاری منجر شود.
۲. تأثیرات روانی و اجتماعی:
سیگار در ابتدا به عنوان راهی برای کاهش اضطراب یا افزایش تمرکز معرفی می‌شود، اما در واقع باعث تشدید اضطراب و وابستگی روانی می‌گردد.
از نظر اجتماعی، مصرف سیگار اغلب باعث انزوا، کاهش کیفیت روابط اجتماعی و حتی تبعیض در برخی محیط‌های کاری می‌شود.
روش‌های علمی و کاربردی برای ترک سیگار:
درمان سیگار نیازمند ترکیبی از اراده فردی، حمایت محیطی و استفاده از روش‌های علمی است که در ادامه به انواع روش های ترک و درمان می‌پردازیم:
۱. روش‌های دارویی:
نیکوتین‌درمانی جایگزین (NRT): شامل چسب نیکوتین، آدامس، اسپری بینی و قرص مکیدنی است که به کاهش وابستگی فیزیکی کمک می‌کند.
داروهای ترک سیگار: داروهایی مانند وارنیکلین (Champix) و بوپروپیون (Zyban) توسط پزشک تجویز می‌شوند و نقش مهمی در کاهش میل به سیگار دارند.
۲. روش‌های غیر دارویی:
روان‌درمانی و مشاوره فردی یا گروهی: بررسی عوامل روان‌شناختی که فرد را به مصرف سیگار سوق می‌دهد، از اهمیت بالایی برخوردار است.
پشتیبانی خانواده و دوستان: محیط حمایت‌گر و بدون قضاوت می‌تواند در فرایند ترک بسیار تأثیرگذار باشد.
تکنیک‌های مقابله با وسوسه: تنفس عمیق، نوشیدن آب، پیاده‌روی، یا مشغول شدن به فعالیت‌های دیگر هنگام هوس سیگار.
برنامه‌های دیجیتال و اپلیکیشن‌های ترک سیگار: برخی از اپلیکیشن‌ها با ردیابی پیشرفت فرد، ایجاد انگیزه و ارائه راهکارهای مقابله‌ای، نقش مکمل ایفا می‌کنند.
۳.متد DST این متد توسط آقای دژاکام ابداع شده است و در کنگره۶۰ در حال اجرا می‌باشد. در این روش از جایگزینی آدامس نیکوتین با سیگار تحت نظر یک راهنما با مدت زمان درمان حداقل ۱۰ ماه شامل می‌شود همچنین فعالیت های گروهی که باعث افزایش روحیه و آموزش جهان‌بینی می‌شود کمک زیادی در روند درمان سیگار دارد.
مصرف سیگار در میان زنان، دلایل و پیامدها:
۱. روند افزایشی مصرف در زنان:
در دهه‌های اخیر، افزایش تبلیغات هدفمند توسط شرکت‌های دخانیات که زنان را مخاطب قرار می‌دهد، به رشد آمار مصرف سیگار در میان زنان منجر شده است. استفاده از مفاهیمی همچون «آزادی»، «زیبایی» یا «استقلال» در تبلیغات، تصویری گمراه‌کننده از مصرف سیگار ایجاد کرده است.
۲. دلایل گرایش زنان به سیگار:
فشارهای روانی و استرس‌های خانوادگی و اجتماعی، کمبود آگاهی نسبت به پیامدهای خاص سیگار برای زنان، الگوگیری از رسانه‌ها یا افراد مشهور، اضطراب، افسردگی و اختلالات روانی پنهان.
۳. پیامدهای خطرناک‌تر سیگار برای زنان:
بارداری و جنین: سیگار باعث کاهش وزن نوزاد، زایمان زودرس و افزایش خطر سقط جنین می‌شود.
پوکی استخوان: سیگار تراکم استخوان را کاهش داده است و احتمال شکستگی استخوان را در زنان افزایش می‌دهد.
ناباروری: آسیب به تخمک‌ها و اختلال در هورمون‌های زنانه، احتمال ناباروری را افزایش می‌دهد.
پیری زودرس پوست: نیکوتین باعث کاهش خون‌رسانی به پوست شده و چین و چروک زودرس ایجاد می‌کند.
راهکارهای مقابله با مصرف سیگار در جامعه:
برای مقابله مؤثر با مصرف سیگار در جامعه، به ویژه در میان زنان، باید رویکردی چندجانبه اتخاذ شود:
افزایش آگاهی عمومی از طریق رسانه‌ها و مدارس، ارائه خدمات رایگان مشاوره و ترک سیگار در مراکز درمانی، تقویت جایگاه زنان در جامعه برای کاهش فشارهای روانی و اقتصادی، شرکت در کلاس های کنگره۶۰ (کنگره۶۰ با ارائه جلسات رایگان مردمی در خصوص درمان اعتیاد و سیگار آموزش های مفیدی را در اختیار جامعه قرار می‌دهد.)
نتیجه‌گیری:
مصرف سیگار نه‌ تنها تهدیدی جدی برای سلامت فردی و جمعی است، بلکه با پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی گسترده‌ای نیز همراه است، در حالی‌که درمان سیگار ممکن است دشوار باشد اما با اراده شخصی، حمایت اجتماعی و بهره‌گیری از روش‌های علمی و روان‌شناختی، این امر کاملاً امکان‌پذیر است. توجه ویژه به مصرف سیگار در زنان، به دلیل پیامدهای خاص و خطرناک آن، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای سلامت آینده جامعه است.
منابع:
سی دی نیکوتین
سیگار و جایگزینی
سازمان جهانی بهداشت (WHo)
گزارشات مربوط به دخانیات یونیسف  (UNICEF)
نویسنده: مسافر ویلیام همسفر آیدا، راهنما مسافر آیدا
ویرایش و ارسال: همسفر نرگس نگهبان سایت
همسفران نمایندگی دکتر مسعود