قرص ها و داروهای روانگردان

اعتياد به قرص و داروهاي روان گردان و شيميايي از زماني شروع شد كه از اين داروها به عنوان داروي ترك يا درمان اعتياد به مواد مخدر سنتي نظير ترياك و همچنين هرويين استفاده شد. در گذشته مواد مخدري كه توسط معتادان مصرف مي شد ، ترياك ، شيره ترياك و در نهايت هرويين بود. اما با ورود قرص‌ها و داروهاي شيميايي و روان گردان به عنوان داروي ترك اعتياد ، اعتياد جديدي تحت عنوان اعتياد به قرص و داروهاي شيميايي و روان گردان پا به عرصه وجود گذاشت كه يكي از مخرب ترين انواع اعتياد به شمار مي رود و اعتياد به آن به مراتب وخيم تر و مخرب تر از اعتياد به هرويين و ترياك است.
مصرف كنندگان اين داروها به منظور ترك يا درمان اعتياد ، مصرف اين داروها را خودسرانه و يا به تجويز متخصصان ترك اعتياد شروع كرد‌ه‌اند و پس از مدتي به مصرف آن ها معتاد شده‌اند. اكثر اين افراد دوباره به مصرف مواد مخدر اوليه خود روي مي آورند در حاليكه اعتياد به قرص نيز به آن اضافه شده است . بعضي از مصرف كنندگان قرص در روز بيش از 300 عدد قرص مصرف مي كنند كه تخريب آن بسيار وحشتناك و در نهايت به اغتشاش شعور و معمولا َ خودكشي منتهي مي شود. بررسي سير تاريخي داروهاي ترك اعتياد كه توسط بعضي از متخصصين تجويز مي شده است ، نشان مي دهد كه اين داروها نه تنها كمكي به حل مسئله درمان اعتياد نكرده اند بلكه باعث حاد شدن قضيه نيز شده است و هر بار با ورود دارويي جديد به عرصه داروهاي ترك اعتياد ، در واقع ماده مخدر جديد و خطرناكي به جمع مواد مخدر و اعتياد آور اضافه شده است .
جهت آشنايي با مهمترين اين داروها ، به اسامي بعضي از آن ها به اختصاراشاره مي شود.
داروهايي كه در حال حاضر بيشترين سوء مصرف را دارند و اعتياد به آن ها نسبتاَ زياد است را مي توانيم به سه دسته كلي تقسيم كنيم .

1- بنزوديازپين‌ها
2- باربيتورات‌ها
3- ضد افسردگي‌هاي سه حلقه‌اي

خانواده بنزوديازپين ها شامل: ديازپام ، لورازپام ، اگزازپام ، پرازپام ، هالازپام ، آلپرازولام ، فلورازپام ، تمازپام ، كلونازپام و كلروديازپوكسايد .

باربيتورات ها شامل: پنتو باربيتال ، آموباربيتال ، سكوباربيتال و فنوباربيتال.

ضد افسردگي‌هاي سه حلقه‌اي شامل: ايمي‌پرامين ، آمي‌تريپ‌تيلين ، نورتريپ‌تيلين ، پروتريپ‌تيلين ، تري ميپرامين ، و دزي‌پرامين مي‌باشند.

داروهاي ديگري نيز از دسته پروپانديول‌ها نظير متروبامات و تايبامات و همچنين آنتي‌هيستامين ها مانند ديفن هيدرامين ، هيدروكسي‌زين ، دوكسي‌لامين و پيريلامين نيز وجود دارند.
در اين ميان داروهايي چون ديفنوكسيلات ، ترامادول و كلونيدين نيز براي ترك اعتياد مصرف زيادي دارند.
نكته مهم اين كه هر كدام از اين داروها در علم پزشكي و تجويز آن‌ها توسط پزشكان محترم براي بيماري‌هاي خارج از حوزه اعتياد به مواد مخدر ، كارايي خاص خود را داشته و در استفاده صحيح آن ها طبق نسخه پزشك هيچ شكي نيست . آنچه كه مدنظر ماست سوءمصرف اين داروها و مصرف خودسرانه به منظور ترك اعتياد و اعتياد به مصرف آن ها در كنار مصرف ساير مواد مخدراست.
يك مصرف كننده قرص كه انواع مختلفي از داروها را در تعداد زياد مصرف مي كند ، به عنوان مثال تعدادي قرص از خانواده بنزوديازپين‌ها به همراه تعدادي ديفنوكسيلات و غيره مصرف مي كند ، راهنمايان كنگره 60 اجازه تغيير در برنامه مصرف او را ندارند.


ممكن است راهنما با اثرات اين داروها تا اندازه اي آشنا باشد اما بايد بدانيم كه هريك از اين داروها به تنهايي و جداگانه ، آن هم در دوزاژ مشخص داراي اثرات تعريف شده و شناخته شده‌اي مي‌باشد. اما زماني كه شخص خودسرانه مقادير بالايي از يك نوع دارو را مصرف مي كند ، به نسبت بالا رفتن دوز يا مقدار مصرف ، اثرات آن دارو تغيير مي كند. معمولاً مصرف كنندگان قرص در اندازه و مقداري مصرف مي كنند كه شايد در هيچ مرجعي به اثرات آن اشاره نشده باشد. به عنوان مثال حداكثر دوز مجاز ديفنوكسيلات در روز 15 ميلي گرم مي‌تواند باشد كه اثرات و عوارض آن مشخص شده است. اما زماني كه شخصي به ميزان 200 يا 300 يا حتي 400 ميلي گرم ديفنوكسيلات مصرف مي كند ، اثرات آن كاملاً ناشناخته است. خدا مي‌داند چه عوارضي در شخص به وجود مي‌آيد . حال در نظر بگيريد كه فردي تعداد زيادي ديفنوكسيلات را به همراه تعدادي ديازپام و تعدادي ترامادول و تعدادي آمي‌تريپ‌تيلين و غيره مصرف مي كند . در اينجا عوارض به وجود آمده ، نه عوارض ديفنوكسيلات است و نه عوارض ديازپام و نه عوارض آمي‌تريپ‌تيلين . بلكه نتيجه سومي است كه از تركيب اين داروها به وجود آمده و كاملاً ناشناخته و عجيب و غريب است. ممكن است در اين حالت ، راهنما با توجه به اطلاعات و تجربيات خود ، مقدار مصرف اين داروها را كم و زياد و يا تغيير دهد و يا بخواهد دارويي را حذف كند . كنگره 60 معتقد است آز آنجايي كه راهنما پزشك نيست به هيچ وجه اجازه تجويز دارو و همينطور تغيير اين داروها يا جابجايي آنها را ندارد.
بايد در نظر گرفت شخص مورد نظر نردبان بلند و خطرناكي را بالا رفته و خود را در وضعيتي خطرناك و بحراني قرار داده است.در اين حالت هرگونه حركت اشتباهي از سوي راهنما ممكن است عواقب بدي را به همراه داشته باشد. به همين دليل كنگره 60 قوياً اعلام مي كند راهنما اجازه چنين دخالتي را ندارد.
در اين وضعيت راهنما فقط مي تواند شخص مورد نظر را آرام آرام از نردباني كه بالا رفته پايين آورد. يعني راهنما مي‌تواند به آرامي در پله‌هاي يك هفته تا 21 روز و مطابق با اصول روش درمان تدريجي و كاهش پله‌اي مصرف ، مقدار مصرف او را همانگونه كه هست كاهش دهد نه اينكه بخواهد آن‌ها را با داروهاي ديگري عوض كند و يا بگويد اين را بخور و اين يكي را نخور. خير، فقط مجاز است مقدار قرص‌ها را كاهش دهد تا جايي كه به صفر برسد.

شايان ذكر است با توجه به اثرات مخرب داروهاي روان‌گردان ، كاهش مقدار آنها بايستي با احتياط و دقت بيشتري نسبت به مواد مخدري چون ترياك صورت گيرد. ممكن است در اين اثنا شخص دارويي را به تجويز پزشك و براي بيماري خاصي مثل ناراحتي قلبي ، در كنار ساير قرص‌ها و مواد مصرفي خود مصرف كند ، راهنمايان كنگره 60 در مورد اين دسنه از داروها نيز كه براي بيماري خاصي از سوي پزشك تجويز شده است ، حق كوچكترين دخالتي را ندارند. در اينجا بيمار مي‌داند و پزشك خود كه هر طور صلاح مي دانند عمل كنند. راهنمايان كنگره 60 فقط اجازه تيپر يا كاهش قرص‌ها و يا داروهايي را دارند كه شخص خودسرانه مصرف كرده و مي‌كند.
اگر شخصي فقط مصرف قرص و دارو داشته باشد به تدريج و با توجه به خطوط قرمزي كه توضيح داده شد ‌مي‌تواند مصرف شخص را كاهش داده و به صفر برساند.
اگر شخصي قرص و دارو به همراه مواد مخدري چون هرويين ترياك و يا شيره ترياك مصرف مي كند ، اولويت اول در كاهش قرص و دارو مي باشد.

ترياك و قرص : اولويت اول كاهش و حذف قرص ، اولويت دوم كاهش و قطع ترياك.
هرويين و قرص : اولويت اول حذف هرويين و جايگزيني آن با ترياك ، اولويت دوم كاهش و حذف قرص‌ها و اولويت سوم كاهش و قطع ترياك.

از آنجاييكه هرويين هاي امروزي بيش از 90% درصد تركيبات آن قرص و داروهاي شيميايي و روان گردان مي باشد ، لذا مصرف هرويين با قرص سازگاري بيشتري نسبت مصرف همزمان ترياك و قرص دارد. ممكن است تصور شود كه جايگزيني ترياك با هرويين براي شخصي كه هرويين به همراه قرص مصرف مي‌كند خطرناك باشد و يا عوارض جديدي را به وجود آورد ، از آنجايي كه در كنگره 60 كسي نمي‌تواند با مصرف هرويين سفر اول خود را ادامه دهد ، بايد مصرف هرويين قطع شود. از سوي ديگر، ترياك تركيبي از آلكالوييدهاي قدرتمند دارويي با اثرات آرامبخش ، ضد درد ، ضد افسردگي ، خواب آور و در عين حال نشاط آور مي‌باشد كه نمي تواند براي شخص مورد نظر خطرناك باشد . نه تنها خطرناك نيست بلكه او را در وضعيت بهتري قرار مي‌دهد. جايگزيني ترياك به جاي هرويين ممكن است مختصر عوارضي را براي شخص به و جود آورد اما در كل حال او را بهتر مي‌كند. از آنجاييكه بعد از جايگزيني ترياك به جاي هرويين روند كاهش تدريجي قرص نيز آغاز مي شود ، لذا عوارض ناشي از مصرف قرص نيز روز به روز كمتر مي‌شود. مصرف ترياك همچنين باعث مي‌شود تا تحمل عوارض ناشي از كاهش مصرف قرص و داروها ، راحت و امكان پذير باشد.
نكته مهم : از آنجاييكه مصرف قرص و داروهاي روان‌گردان اثرات بسيار مخربي روي سيستم اعصاب مركزي ، سيستم توليد كننده مواد شبه افيوني و ساير قسمت‌هاي جسم مي‌گذارد ، لذا قطع ناگهاني آن ها و يا كاهش آن ها بيش از مقدار 20% درصد در هر پله ، مي‌تواند خطرناك باشد. در بسياري از مراكزي كه مصرف كنندگان مواد مخدر يا معتادان را به صورت شبانه روزي نگهداري مي كنند ، ديده شده است كه مصرف كنندگان قرص با قطع ناگهاني مصرف قرص و يا عدم دسترسي به قرص دچار اغتشاش شعور در حد بالا و همچنن دست به خودكشي زده‌اند. مصرف قرص و داروهاي روان گردان باعث ايجاد توهماتي مي‌شود كه ممكن است بر اثر آن شخص صداهاي عجيب و غريب و يا تصاوير عجيب و غريب را ببيند كه البته براي او كاملاً واقعي است و در نتيجه درك صحيحي از مكان و زمان و اطرافيان نداشته باشد كه لازم است راهنما در برخورد با اين افراد ، مد نظر داشته باشد. البته اين عوارض براي كساني است كه مصرف قرص در مقدار زياد و به مدت طولاني داشته‌اند و كساني كه مصرف قرص در مقداركم و مدت كم دارند و يا داشته‌اند معمولاَ دچار اين حالات نمي‌شوند.