مغزشناسی به زبان ساده؛ قسمت ششم

به نام خدا

سلام

و اما این هفته:

ساختارهای مغز

در مغز انسان از خارج به داخل لایه‌های متعدد و مراکز گوناگونی وجود دارد که هریک نام و عملکرد ویژه‌ای دارند که به ترتیب آن را توضیح می‌دهم.

قشر مغز یا cortex (کورتکس):

خارجی‌ترین لایه مغز به ضخامت دو میلی‌متر تا شش میلی‌متر روی مراکز پایین‌تر را گرفته و از مشخصه‌های بشر است.

نام آن از واژه یونانی کورتکس به معنی پوسته درخت گرفته شده است زیرا مانند پوسته‌ای روی مراکز زیرین را می‌پوشاند.

کورتکس چپ و راست توسط یک سری رشته‌های عصبی به هم وصل شده‌اند که همان‌طور که قبلاً گفتیم آن را کورپوس کالوزوم می‌نامند در پستانداران پیشرفته‌تر مانند انسان تعداد چین و چروک‌های کورتکس بیشتر بوده لذا سطح بیشتری دارد برآمدگی‌ها را جایروس و فرورفتگی‌ها را سولکوس می‌نامیم پستانداران رده پایین‌تر مانند موش و موش صحرایی سولکوس و جایروس کمتری دارند

عملکرد کورتکس:

1- تفکر 2- حرکات ارادی 3- تکلم 4- منطق و دلیل تراشی 5- درک

مخچه (cerebellum):

عملکرد:

1- تناسب حرکات 2- تعادل 3- حفظ وضعیت

کلمه مخچه از لغت لاتین آن ترجمه شده است به معنی مغز کوچک زیرا مانند مغز دارای شیار و برجستگی می‌باشد و از دو نیم کره تشکیل شده است و دقیقاً شبیه یک مغز کوچک است که در پشت و زیر مغز قرار گرفته و ساقه مغز از جلوی آن می‌گذرد و مانند مغز دارای کورتکس می‌باشد

ساقه مغز:

عملکرد:

1- مرکز کنترل تنفس 2- مرکز کنترل ضربان قلب 3- مرکز کنترل فشارخون

ساقه مغز به ناحیه‌ای بین تالاموس و نخاع اطلاق می‌شود که حاوی مراکز مهم دیگری است بنام –پونز –مدولا –تکتوم –تشکیلات شبکه‌ای و –تگمنتوم

ساقه مغز جهت تنظیم اعمال حیاتی مانند تنفس، ضربان قلب، فشار خون حائز اهمیت است.

هیپوتالاموس:

عملکرد:

1- تنظیم دمای بدن 2- عاطفه 3- گرسنگی 4- تشنگی تنظیم اعمال دوره‌ای (خواب و بیداری و ...)

هیپوتالاموس متشکل از چندین ناحیه دور هم می‌شود که در قاعده مغز جا گرفته‌اند وزن هیپوتالاموس 300/1 وزن کل مغز است یکی از اعمال هیپوتالاموس کنترل دمای بدن است هیپوتالاموس قادر است دمای بدن را درک کند و تغییرات آن را بفهمد و جهت حفظ ثبات آن فرامینی صادر نماید برای مثال در هیپوتالاموس تب احساس شده و با دستور باز شدن عروق سطحی خون بیشتری به پوست رسیده و در معرض هوا خنک می‌شود و تب را نیز پایین می‌آورد.