نگاهی واقع بینانه به وابستگی دارویی در درمان با متادون و اپیوم تینچر

موضوع مقاله:
نگاهی واقع بینانه به وابستگی دارویی در درمان با متادون و اپیوم تینچر

مقدمه:
در سال‌های اخیر، درباره‌ی درمان وابستگی به مواد افیونی، بحث‌های زیادی چه در فضای علمی و چه در فضای مجازی شکل گرفته است. یکی از این بحث‌ها، مقایسه‌ی متادون و اوپیوم تینچر است؛ مقایسه‌ای که گاهی به‌جای تکیه بر مفاهیم علمی، تحت‌تأثیر برداشت‌های ساده‌سازی‌شده یا حتی احساسی قرار می‌گیرد.
در این میان، مفاهیمی مثل وابستگی و نشئگی گاهی به‌گونه‌ای به کار می‌روند که مرز بین درمان، سوءمصرف و قضاوت اخلاقی را مخدوش می‌کنند.
هدف من از این بحث، دفاع از یک دارو یا رد داروی دیگر نیست؛ بلکه تلاش می‌کنم با نگاهی واقع‌بینانه و علمی، روشن کنیم که وقتی از درمان صحبت می‌کنیم، دقیقاً از چه چیزی حرف می‌زنیم و کدام معیارها واقعاً اهمیت دارند.

ادعای متخصصان:
برخی متخصصان معتقدند که متادون به دلیل نیمه‌عمر طولانی و اثر یکنواخت، احساس نشئگی ایجاد نمی‌کند، در حالی که اوپیوم تینچر به‌دلیل اثر کوتاه‌تر و نوسان بیشتر، می‌تواند نشئگی ایجاد کند.

تفکیک مفهومی:
قبل از این‌که درباره‌ی نشئگی متادون یا اوپیوم تینچر صحبت کنیم، لازم است یک تفکیک مفهومی انجام دهیم؛ چون همه‌ی نشئگی‌ها از یک جنس نیستند.

۱. نشئگی اعتیادی (Addictive Euphoria)
نشئگی اعتیادی به تجربه‌ای از سرخوشی گفته می‌شود که هدف آن تغییر سریع حالت روانی، کسب لذت و فعال‌سازی سیستم پاداش است؛ معمولاً با شروع اثر سریع، پیک ناگهانی و نوسانات شدید سطح دارو همراه است.

۲. نشئگی درمانی (Therapeutic Psychoactive Effect)
در مقابل، آنچه گاهی در درمان تجربه می‌شود، یک اثر روانیِ فعال‌شده اما کنترل‌شده است که هدف آن تثبیت وضعیت روانی، کاهش رنج، مهار craving و امکان‌پذیر شدن درمان است، نه ایجاد لذت یا پاداش.
اگر این دو مفهوم از نشئگی را از هم جدا نکنیم، هر بحثی درباره‌ی متادون و اوپیوم تینچر ناگزیر به سوءتفاهم ختم می‌شود.
بنابراین، وقتی می‌پرسیم یک دارو نشئگی دارد یا ندارد، باید اول مشخص کنیم درباره‌ی کدام نوع نشئگی صحبت می‌کنیم.

آیا متادون نشئگی ایجاد نمی‌کند؟
بیان این مطلب که متادون نشئگی ندارد علمی نیست. درستش این است که بگوییم،متادون باعث نشئگی کامل یا شدید در درمان نمی شود، بلکه اثر روان فعال ملایم، مزمن و کم دامنه دارد که نقش تثبیت کننده دارد.
در درمان نگهدارنده با متادون، دوز دارو پایدار و کنترل‌شده است، بنابراین سطح دارو در خون نسبتاً ثابت باقی می‌ماند و پیک ناگهانی ایجاد نمی‌شود. به این ترتیب، نشئگی به شکل اعتیادی و شدید رخ نمی‌دهد؛ اگر نشئگی‌ای تجربه شود، بیشتر کم‌رنگ، مزمن و یک‌نواخت است. برخی بیماران ممکن است احساس کنند «نشئگی ندارم»، اما همزمان کاملاً هوشیار نیستند؛ این خود نشان‌دهنده‌ی یک اثر روان‌فعال کنترل‌شده است.

آیا اپیوم تینچر نشئگی ایجاد می کند؟
شاید بهتر باشد اینگونه سؤال مطرح شود که ایا اپیوم تینچر به روش DST  نشئگی ایجاد می کند؟
در درمان جایگزینی با اوپیوم تینچر (TDS)، دوز دارو به‌گونه‌ای تقسیم می‌شود که سطح پلاسمایی نسبتاً ثابت باقی بماند و نشئگی شدید ایجاد نشود. اثر روان‌فعال خفیف و کوتاه‌مدت دارو عمدتاً برای تثبیت وضعیت روانی و کنترل نشانه‌های وابستگی طراحی شده و به بهبود سازگاری بیمار با روند درمان کمک می‌کند.

نتیجه گیری:
نبودن نشئگی در مسیر درمان فضیلت مطلق نیست؛ اگر هدف صرفا اجتناب از نشئگی بود، روش های سم زدایی به تنهایی کفایت می کردند که البته نتایج و آمار مربوط به آن عکس این مطلب را بیان می کند.
درمان موفق نشئگی را حذف نمی کند، بلکه آن را مهار و معنادار می کند.

مقاله مرتبط با این مطلب:

https://share.google/iA4GHampPD1d4EQlh

نویسنده: راهنمای محترم همسفر مهدی
بارگذاری: خدمت‌گزاران سایت همسفران آقا، شعبه پرستار