اولین سنگ بنای علم کنگره صورت مسئله اعتیاد

مشارکت همسفر ریحانه:
در ابتدا باید به این پرسش پاسخ دهیم که چرا از واژه‌ی «مسئله» استفاده می‌کنیم؟ از آنجا که اعتیاد یک مسئله است، هر مسئله‌ای نیز صورت‌مسئله‌ای دارد. صورت‌مسئله به این معناست که پیش از ارائه‌ی پاسخ، باید مشخص کنیم که سؤالات اصلی چه هستند و ما در پی یافتن چه موضوعی هستیم.
یکی از مشکلات اصلی در حوزه‌ی اعتیاد، فقدان تعریفی دقیق و نبود یک روش درمانی منطقی بود. مهندس حسین دژاکام، بنیان‌گذار کنگره۶۰، این مسئله را از یک معادله با دَه مجهول به یک معادله با یک مجهول تقلیل دادند. مجهول اصلی این بود که چرا فرد مصرف‌کننده با وجود تلاش‌های فراوان برای ترک، به حال خوش و تعادل پایدار نمی‌رسد و همچنان وسوسه‌ی مصرف مواد را احساس می‌کند.
ایشان پس از تحقیقات گسترده به این نتیجه رسیدند که سیستم تولیدکننده‌ی مواد شبه‌افیونی و مخدرهای طبیعی بدن (سیستم ایکس) دچار اختلال شده و عملکرد صحیح خود را از دست داده است. این اختلال باعث می‌شود تا فرد ناگزیر به مصرف مواد مخدر بیرونی شود و با قطع همین مصرف نیز، ناکارآمدی سیستم تشدید شده و مشکلات متعددی به وجود می‌آید. هنگامی که این سیستم به‌درستی کار نکند، کل جسم فرد از تعادل خارج شده و در مرحله‌ی عکس‌العمل‌های آشکار، عوارضی نظیر پرش پا، عطسه، تعریق شدید، آبریزش بینی و … در او ظاهر می‌شود. مرحله‌ی عکس‌العمل‌های پنهان نیز شامل مشکلاتی است که روان یا «صور پنهان» فرد را از تعادل خارج می‌کند؛ مواردی مانند ناامیدی، افسردگی، گوشه‌گیری و کم‌حوصلگی. ریشه‌ی اصلی این اختلالات، تضعیف سیستم ضددرد بدن و عدم تولید یا بازدهی مناسب مواد شبه‌افیونی و شبه‌مورفینی توسط دستگاه‌های تولیدکننده‌ی درونی جسم انسان است. سومین مورد آن است که تفکرات فرد دستخوش انحراف می‌گردد؛ به‌گونه‌ای که فرد تصور می‌کند زندگی بدون مواد فاقد لذت است، خود را محق و طلبکار از دیگران می‌داند و قادر به انجام مسئولیت‌ها و امور زندگی خویش نیست.

مشارکت همسفر مونس:
هنگامی که از «صورت مسئله اعتیاد» سخن می‌گوییم، در واقع از اولین سنگ بنای علم کنگره۶۰ سخن به میان می‌آوریم. کنگره۶۰ برای بیان کامل موضوع اعتیاد، تعریف آن و نحوه‌ی عملکردش، بنای علمی عظیمی را ایجاد کرده است؛ به‌گونه‌ای که اعتیاد دیگر صرفاً یک موضوع ساده تلقی نمی‌شود، بلکه خود به مثابه یک علم و رشته‌ی تخصصی مطرح می‌گردد که برای تکامل نیازمند همیاری و ورود کلیه‌ی علوم و رشته‌های دیگر است.

موضوع اعتیاد، ماهیتی عمیق داشت و آقای مهندس (حسین دژاکام) به دلیل تجربه‌ی زیسته‌ی خود در این حوزه، توانستند به آن نفوذ کنند. ایشان در سال ۱۳۷۸ مقاله‌ای در باب صورت مسئله اعتیاد ارائه کردند که مورد توجه قرار گرفت. یکی از موانع اصلی در کشف درمان اعتیاد، نگرش نادرستی بود که رواج داشت؛ اعتیاد را صرفاً یک «عادت» می‌دانستند و فرد مصرف‌کننده را فردی «بی‌اراده» معرفی می‌کردند که قادر به ترک عادت خود نیست. اگرچه در مورد موضوعاتی مانند قمار ممکن است مسئله‌ی عادت مطرح باشد، اما در مورد اعتیاد، تأثیرات بر فیزیولوژی بدن مشهود است. فردی که مصرف مواد را قطع می‌کند، دچار عدم تعادل‌های جسمی می‌شود؛ نظیر به‌هم‌ریختگی خواب شبانه. این امر نشان می‌دهد که مسئله فراتر از یک عادت ساده است. به همین دلیل، رویکردهای درمانی مبتنی بر این تعریف، غالباً با شکست مواجه می‌شدند.

سازمان بهداشت جهانی، اعتیاد را نوعی «مسمومیت مزمن» تعریف می‌کند. اما تعریفی که آقای مهندس از اعتیاد ارائه دادند و صورت مسئله‌ی آن را به‌درستی ترسیم کردند، به این سؤال پاسخ داد که اعتیاد دقیقاً چیست و مشکل فرد مصرف‌کننده کدام است:
ایشان بیان داشتند که اعتیاد عبارت است از جایگزینی مزمن؛ به این معنی که مواد مخدر بیرونی جایگزین مواد شبه‌افیونی طبیعی بدن شده‌اند. درمان اعتیاد تنها زمانی میسر است که این جایگزینی به‌صورت صحیح انجام پذیرد؛ یعنی: مواد مخدر درونی (سیستم شبه‌افیونی) مجدداً راه‌اندازی شوند. یک روان ناسالم جایگزین یک روان سالم گردد. یک جهان‌بینی مبتنی بر مواد، جایگزین یک جهان‌بینی راستین و صحیح شود. برای دستیابی به درمان، مثلثی مطرح شد که شامل جسم، روان و جهان‌بینی است. برای رسیدن به تعادل، باید بر محور جسم و جهان‌بینی تمرکز و کار شود؛ چرا که با اصلاح این دو مؤلفه، روان به‌طور خودکار به تعادل خواهد رسید.
علاوه بر این، با صورت مسئله اعتیاد، یافته‌های مهمی در زمینه‌ی درمان سایر بیماری‌ها نیز به دست آمد؛ از جمله این کشف که اگر تعادل جسم برقرار باشد و سیستم شبه‌افیونی بدن عملکرد صحیحی داشته باشد، سیستم ایمنی نیز تقویت شده و خود شروع به ترمیم و بازسازی بدن می‌نماید. صورت مسئله اعتیاد، برای منِ همسفر نیز یک مقدمه است تا بتوانم مبدأ، مقصد و هدف خود را در زندگی مشخص نمایم، دیدگاهم را نسبت به جهان درون و بیرون تغییر دهم، با تفکر و اندیشه‌ی درست، صورت مسئله‌ی مشکلاتم را کشف کنم و بهترین راه حل را برگزینم. هنگامی که صورت مسئله‌ی مشکلات به‌درستی شناسایی شود، حل آن‌ها دشوار نخواهد بود.

مشارکت همسفر زهرا:
کنگره۶۰ بر این اعتقاد است که در کنار بازسازی بخش جسم، باید در روان و جهان‌بینی فرد مصرف‌کننده نیز تحول ایجاد شود. لازم به ذکر است که برخی مشکلات، نه نفرین الهی، بلکه فرصتی برای نمایان ساختن مسیر درست و تبدیل شدن به رحمتی از جانب خداوند هستند. اعضای کنگره۶۰ باید تنها بر روند درمان تمرکز کنند و از ورود به امور تجاری، شراکت و فعالیت‌های مشابه در محیط کنگره پرهیز نمایند. کنگره۶۰ یک مرکز کاریابی یا اشتغال‌زایی نیست؛ همان‌طور که فرد بیمار برای درمان به بیمارستان مراجعه می‌کند و پس از بهبودی، توقعی از آن مرکز درمانی برای تأمین شغل ندارد.

نکاتی که موجب پیشرفت کنگره۶۰ شده‌اند، عبارت‌اند از: حفظ حرمت‌ها، رعایت شئونات اسلامی، انضباط و پایبندی به قوانین جاری کشور.
در نهایت، تنها عامل پیروزی در مسیر زندگی هر انسانی، تفکر و اندیشه‌ی صحیح اوست. در مورد «صورت مسئله اعتیاد»، اقداماتی صورت گرفت که ارزش واقعی آن در آینده بیشتر درک خواهد شد و راه درمان اعتیاد را هموار ساخت. از طریق آن، ما توانستیم مشکل اصلی را شناسایی کرده و نحوه‌ی حل آن را دریابیم. اعتیاد نه مسمومیت است و نه وابستگی دارویی؛ بلکه یک جایگزینی است و این جایگزینی در سیستم حیاتی بدن رخ داده است، لذا آن سیستم باید به‌طور کامل بازسازی گردد.

رابط خبری: همسفر آذر رهجوی راهنما همسفر زهره (لژیون سوم)
ویرایش و ارسال: همسفر مهناز رهجو راهنما همسفر اعظم (لژیون هشتم) دبیر سایت
همسفران نمایندگی دنا شهرضا