در مغز ما ساختاری وجود دارد که آن را شبیه قلعه عقل می‌دانیم، این قلعه دیوارهایی دارد که از نفوذ نامناسب به مغز جلوگیری می‌کنند. این ساختار حفاظتی همان سد خونی مغزی است. لایه‌ای ویژه در مویرگ‌های مغزی ما و سلول‌های تشکیل‌دهنده این لایه بسیار به هم چسبیده‌اند، به طوری که عبور هر چیزی از آن ممکن نیست و تنها مولکول‌های بسیار کوچک یا حل‌شونده در چربی می‌توانند بدون انرژی فعال از این سد عبور کنند.
این سد برای مغز اهمیت حیاتی دارد؛ چرا که اگر هر ماده‌ای به آن وارد شود، سیستم مغزی دچار اختلال می‌شود. مواد روان‌گردان و مخدر چون در چربی حل می‌شوند، قادر به عبور از سد خونی مغز هستند. مصرف این مواد موجب ایجاد اختلال در کارکرد شیمیایی مغز می‌شود؛ چرا که مولکول‌های طبیعی مغز جایگزین می‌شوند. مولکول‌هایی مانند: هروئین، حشیش، کوکائین و مت‌آمفتامین از جمله موادی‌اند که قادر به عبور از سد هستند. آمفتامین‌ها به‌ویژه به دلیل حل‌شدن قوی در چربی، سریع‌تر وارد مغز می‌شوند و اثرشان عمیق‌تر است. در برابر مولکول‌هایی مانند: نشاسته چغندر یا برنج نمی‌توانند از سد خونی عبور کنند؛ بنابراین اعتیاد به آن‌ها رخ نمی‌دهد؛ اما مولکول‌هایی مانند: الکل و مواد مخدر، چون از سد عبور می‌کنند، مستقیماً بر ساختار مغز تأثیر می‌گذارند.
وقتی چنین موادی وارد مغز شوند، سیستم بیوشیمیایی آن دچار اختلال می‌شود و تأثیرات آن ظاهر می‌شوند. به‌طور مثال، مواد مخدر پس از چند ساعت گردش در بدن اثرشان را از دست می‌دهند و مغز قادر نیست مواد مخدر طبیعی را جایگزین این مواد خارجی کند، بنابراین اعتیاد شکل می‌گیرد. این وضعیت نشان می‌دهد که سد خونی مغز یک حصار اساسی برای سلامت مغز است. اگر چنین ساختاری نبود، هر ماده‌ای که وارد بدن می‌شود به مغز می‌رسید و آن را مختل می‌کرد. به‌طور کلی دو نوع ماده از سد عبور می‌کنند، مولکول‌های کوچک و مولکول‌هایی که در چربی حل می‌شوند.
ساختار این سد ناشی از چینش خاص سلول‌های پوششی مویرگ‌ها است. بنابراین سد خونی مغز نقشی حیاتی در حفاظت از سیستم عصبی مرکزی دارد. این سد فضایی برای ورود آزادانه مواد فراهم نمی‌آورد. گلوکز به واسطه نیاز حیاتی مغز از طریق ساز و کار پیچیده‌ای وارد می‌شود. انتقال فعال گلوکز مصرف انرژی دارد. سایر مولکول‌های ضروری نیز به همین طریق مدیریت می‌شوند. در غیاب سد مغز به راحتی در معرض آسیب قرار می‌گیرد. ویروس‌ها و مواد بیگانه می‌توانند وارد مغز شوند. سلول‌های عصبی توان دفاعی ضعیفی دارند. برخی ویروس‌ها مانند: تب‌خال در مغز مخفی می‌مانند و این ویروس‌ها می‌توانند بعدها فعال شوند. سد خونی هم چون نگهبانانی مانع از ورودشان می‌شود. این سد مانند یک فیلتر دقیق عمل می‌کند. تنها مواد سبک و ضروری عبور می‌کنند. این طراحی پیچیده عملکرد دقیق دارد. حتی پزشکان در رساندن دارو به مغز با مشکل مواجه هستند. برخی داروها نیازمند عبور از سدخونی مغز هستند.
داروهای شیمی‌درمانی نمی‌توانند به راحتی وارد مغز شوند و این امر درمان بیماری‌های مغزی را دشوار می‌سازد. مدل قلعه عقل به خوبی این ساختار را توضیح می‌دهد. سلول‌های مغزی به راحتی قابل جایگزینی نیستند و آسیب‌های مغزی اغلب برگشت ناپذیر هستند؛ به همین دلیل حفاظت از آن حیاتی است. مصرف مواد مخدر به نوعی نفوذ غیرمجاز به این قلعه است. مولکول‌های مخدر جایگزین ناقل‌های عصبی می‌شوند. این جایگزینی باعث اختلال در پیام رسانی عصبی می‌شود. اثرات این اختلال هم آشکار و هم پنهان است. مغز طبیعی عملکرد خود را از دست می‌دهد؛ پس باید مانع نفوذ این مواد شویم. آموزش و آگاهی در این زمینه حیاتی است.
هر فرد نیاز دارد از مکانیزم سد خونی مغز بداند. این دانش می‌تواند راه را برای پیشگیری هموار کند. شناخت سد خونی مغز به تصمیم‌گیری سالم کمک می‌کند. مصرف مواد مخدر ریسک بزرگی برای مغز است. مغز برای بقای خود نیازمند آرامش و تعادل است و سد خونی این تعادل را حفظ می‌کند. باید مراقب باشیم که سد دچار آسیب نشود.
زمانی که من قلیان مصرف می‌کردم از این موضوع هیچ آگاهی نداشتم و در مورد جایگزینی مواد بیرونی به جای مواد طبیعی بدن اطلاعی نداشتم؛ ولی در کنگره۶۰ آموختم دود توتون و تنباکو هم قادر است از سد خونی مغز عبور کند، همین موضوع باعث شد وارد لژیون ویلیام‌وایت بشوم و به روش DST سفر کنم. سیستم‌هایی مانند DST به کمک بازسازی مغز آمده‌اند؛ اما اصالت حفاظت بر عهده سد است. سلامت مغز، مبنای سلامت جسم و روان است.
شناخت سد خونی مغز، گامی در مسیر آگاهی است. این شناخت می‌تواند افراد را نسبت به انتخاب‌های خود حساس کند. در نهایت سد خونی مغز یک نعمت معنوی و زیستی است. باید از آن محافظت کنیم و اجازه ندهیم چیزی آگاهانه یا ناآگاهانه آن را نابود کند. این ساختار ارزنده سد ما در برابر خطرها است. پس باید آن را به درستی بشناسیم و حفظ کنیم. سد خونی مغز مانند یک نگهبان قوی از مغز محافظت می‌کند و فقط مواد ضروری مثل اکسیژن و گلوکز را عبور می‌دهد. پیام اصلی این سی‌دی این است که برای حفظ سلامت جسم و روان، باید از مصرف مواد مخدر دوری کرد و با آگاهی از نقش این سد، از مغز که بزرگ‌ترین سرمایه ماست محافظت کنیم.
من وقتی سی‌دی سد خونی مغز رو گوش دادم برای من خیلی جالب بود که بفهمم، بدن ما چه سیستم‌های دقیقی برای حفاظت از خودش دارد. فهمیدم که سد خونی مغز مثل یه نگهبان عمل می‌کند و نمی‌گذارد هر چیزی وارد مغز بشود. این موضوع برای من روشن کرد که چرا خیلی وقت‌ها درمان اعتیاد سخت می‌شود، چون مواد مخدر مستقیم روی مغز اثر می‌گذارند. برای من این نکته مهم بود که خداوند چقدر دقیق این سیستم را طراحی کرده است. با شنیدن این سی‌دی بیشتر به ارزش بدن و مغز پی بردم. متوجه شدم که چه قدر باید در مصرف چیزهایی که وارد بدن خود می‌کنم دقت کنم. این آموزش باعث شد نگاه جدی‌تری به سلامتی خود داشته باشم.
نویسنده و رابط خبری: راهنمای ویلیام‌وایت همسفر معصومه (نمایندگی گوجان)
ویرایش و ارسال: مسافر نیکوتین فاطمه رهجوی راهنمای ویلیام وایت همسفر فریبا (نمایندگی سهروردی)
گروه همسفران ویلیام وایت کنگره۶۰
- تعداد بازدید از این مطلب :
138