درمان اعتیاد

بررسی علمی روش DST در درمان اعتیاد در کنگره ۶۰

چکیده
اعتیاد یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های بهداشت عمومی در جهان است که تأثیرات ویرانگری بر فرد، خانواده و جامعه بر جای می‌گذارد. روش‌های مرسوم درمان، مانند سم‌زدایی سریع و درمان جایگزین با قرص‌ها و... در بسیاری موارد با بازگشت مجدد به مصرف همراه بوده‌اند. در این میان، کنگره ۶۰ به‌عنوان یک نهاد مردم‌نهاد ایرانی، روش DST (Decremental Step Time) را معرفی کرده که بر اساس کاهش تدریجی دوز مصرفی با استفاده از شربت OT (اپیوم تینکچر) طی ۱۰ الی ۱۱ ماه، همراه با آموزش جهان‌بینی و بازسازی روانی-اجتماعی فرد، طراحی شده است.
مقدمه
اعتیاد به مواد مخدر و محرک‌ها از جدی‌ترین بحران‌های اجتماعی و بهداشتی قرن حاضر است. سازمان جهانی بهداشت (WHO) گزارش می‌دهد که میلیون‌ها نفر در جهان با اختلال مصرف مواد درگیر هستند و هزینه‌های هنگفتی بر نظام‌های سلامت، اقتصاد و جامعه تحمیل می‌کنند.
در ایران نیز با توجه به موقعیت جغرافیایی و دسترسی نسبی به مواد، اعتیاد به یک معضل فراگیر اجتماعی تبدیل شده است. روش‌های ترک متداول مانند سم‌زدایی سریع، استفاده از داروهای جایگزین (متادون، بوپرنورفین) یا صرفاً روان‌درمانی، اغلب در کاهش پایدار مصرف ناکام مانده‌اند.
کنگره ۶۰ به بنیان‌گذاری مهندس حسین دژاکام از سال ۱۳۷۶ رویکردی متفاوت معرفی کرد که مبتنی بر اصل تدریج، زمان و بازسازی کلی فرد است. این رویکرد، که در قالب روش DST شناخته می‌شود، اعتیاد را نه تنها یک اختلال جسمی، بلکه بیماری‌ای سه‌وجهی (جسم، روان و جهان‌بینی) می‌داند.
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
کنگره ۶۰ اعتیاد را نتیجه‌ی تخریب در سیستم ایکس (شبکه درونی شامل نوروترانسمیترها، اندورفین‌ها و هورمون‌ها) می‌داند. بنابراین، درمان باید بر بازسازی تدریجی این سیستم متمرکز باشد.
روش DST با استفاده از شربت OT طی ۱۴ پله ۲۱ روزه در حدود ۱۰ الی ۱۱ ماه، مصرف مواد را کاهش می‌دهد. این تدریج موجب می‌شود بدن فرصت بازسازی سیستم‌های آسیب‌دیده را داشته باشد. همزمان، جلسات کارگاهی جهان‌بینی و فعالیت‌های ورزشی-اجتماعی نیز به اصلاح نگرش فرد و بازگشت او به جامعه کمک می‌کند.
مطالعات علمی داخلی و بین‌المللی نشان داده‌اند که روش DST:
دارای نرخ موفقیت بالاتر از ۷۰٪ در درمان پایدار است،
میزان بازگشت (Relapse) در مقایسه با روش‌های سنتی کمتر است،
علائم ترک در آن بسیار خفیف‌تر از روش‌های دیگر است،
و کیفیت زندگی و روابط خانوادگی افراد پس از درمان بهبود چشمگیری پیدا می‌کند.
آمار رسمی کنگره ۶۰ (تا پایان ۱۴۰۲)
اعضا: بیش از ۱۶۰ هزار نفر کارت عضویت دریافت کرده‌اند.
نمایندگی‌ها: ۱۲۰ شعبه فعال در سراسر کشور.
افراد در حال درمان: بیش از ۱۶ هزار نفر مسافر سفر اولی در حال انجام سفر درمانی هستند.
بهبودیافتگان: بیش از ۶۰ هزار نفر درمان پایدار خود را تکمیل کرده‌اند (با فالوآپ‌های ۶ ماهه و یک‌ساله).
راهنمایان و کادر درمانی مردمی: بیش از ۲٬۰۰۰ راهنما، حدود ۸۰۰ مرزبان، ۱۲۰ ایجنت و بیش از ۴۰۰ نگهبان جلسه.
حوزه بین‌المللی: مقالات علمی کنگره ۶۰ در ژورنال‌های معتبر جهانی منتشر می‌شوند.
روش پژوهش
این مقاله به روش مروری-تحلیلی نوشته شده است. داده‌ها از منابع رسمی کنگره ۶۰ و مقالات علمی منتشرشده در مجلات بین‌المللی استخراج گردیده و با رویکرد تطبیقی نسبت به سایر روش‌های درمانی (قرص‌ها، سم‌زدایی سریع، سقوط آزاد و...) تحلیل شده است.
یافته‌ها و نتایج
درمان تدریجی باعث کاهش علائم ترک می‌شود.
شربت OT موجب بازسازی سیستم شبه‌افیونی بدن است.
آموزش‌های جهان‌بینی سبب کاهش اختلالات روانی و افزایش امید به زندگی می‌شود.
بسیاری از بهبودیافتگان، به یاران فعال در درمان دیگران تبدیل شده‌اند.
1. تأثیر جسمی: کاهش تدریجی مصرف با شربت OT باعث بازسازی سیستم شبه‌افیونی بدن و رفع تدریجی علائم ترک می‌شود.
2. تأثیر روانی: جلسات آموزشی و حمایت گروهی، موجب کاهش اضطراب و افسردگی و افزایش امید به زندگی می‌شود.
3. تأثیر جهان‌بینی: آموزش‌های جهان‌بینی به بازسازی نگرش فرد نسبت به زندگی کمک کرده و عامل اصلی کاهش بازگشت به مصرف است.
4. حمایت اجتماعی: وجود شبکه گسترده راهنمایان، کارگاه‌ها و فعالیت‌های ورزشی (مانند لیگ ریکاوری راگبی و شنا) موجب بازگشت تدریجی فرد به جامعه سالم می‌شود.
گستره درمانی روش DST
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد روش DST این است که تمامی انواع مواد مخدر، قرص‌های اعتیادآور، الکل، محرک‌های صنعتی و سنتی و حتی واحدهای شیمیایی جدید در این روش قابل درمان هستند. کنگره ۶۰ برای هر ماده مصرفی یک پروتکل علمی و اختصاصی طراحی کرده است و به همین دلیل، درمان با DST نه‌تنها محدود به مواد افیونی نیست، بلکه طیف وسیعی از اعتیادها را پوشش می‌دهد.
جزئیات این پروتکل‌ها به شرح زیر است:
1. مواد افیونی سنتی (مانند تریاک، شیره، هروئین) با استفاده از شربت OT به‌صورت کامل و تدریجی درمان می‌شوند.
2. مواد صنعتی و محرک‌ها (مانند شیشه، کوکائین، آمفتامین‌ها) با پروتکل‌های اختصاصی DST تحت درمان قرار می‌گیرند.
3. داروهای اعتیادآور و قرص‌ها (مانند ترامادول، متادون، بوپرنورفین، بنزودیازپین‌ها) با دستورالعمل‌های ویژه در این روش درمان‌پذیر هستند.
4. الکل و فرآورده‌های شیمیایی جدید که در سال‌های اخیر به‌عنوان معضل نوظهور پدیدار شده‌اند، نیز در کنگره ۶۰ با موفقیت درمان می‌شوند.
این جامعیت موجب شده است که روش DST به‌عنوان یک مدل کامل و چندوجهی درمان اعتیاد مطرح گردد.
بحث و تحلیل
مقایسه روش DST با سایر روش‌های درمان اعتیاد نشان می‌دهد:
سم‌زدایی سریع و ترک ناگهانی اغلب منجر به بازگشت سریع می‌شود، اما DST با اصل تدریج این مشکل را کاهش می‌دهد.
درمان جایگزین با متادون یا بوپرنورفین ممکن است وابستگی دارویی جدید ایجاد کند، اما در DST فرد در پایان درمان به تعادل جسمی می‌رسد.
نگاه کنگره ۶۰ به مقوله جهان‌بینی و جامعه‌درمانی یکی از مزیت‌های متمایز این روش است.
از همه مهم‌تر، گستره‌ی درمانی DST که شامل مواد سنتی، صنعتی، داروها، الکل و مواد شیمیایی جدید است، آن را به یک پروتکل جامع جهانی تبدیل کرده است.
نتیجه‌گیری
روش DST در کنگره ۶۰ یک مدل علمی و عملی اثربخش در درمان اعتیاد است که نه‌تنها بر جنبه جسمی بلکه بر روان و جهان‌بینی فرد نیز تمرکز دارد. آمار رسمی کنگره نشان می‌دهد این روش تاکنون هزاران نفر را در ایران از چرخه اعتیاد خارج کرده و قابلیت توسعه در سطح ملی و بین‌المللی را دارد. جامعیت این روش در پوشش تمام مواد و داروهای اعتیادآور، آن را به یک الگوی منحصربه‌فرد در عرصه درمان اعتیاد تبدیل کرده است.
منابع
1. آقای حسین دژاکام (۱۳۹۵). عبور از منطقه ۶۰ درجه زیر صفر. تهران: نشر کنگره ۶۰.
2. گروه پژوهشی کنگره ۶۰. (۱۴۰۰). روش DST در درمان اعتیاد. تهران: کنگره ۶۰.
3. Rahimi-Movaghar, A., et al. (2019). Evaluation of Opium Tincture in Addiction Treatment in Iran. Journal of Substance Use.
4. World Health Organization (WHO). (2020). World Drug Report.
5. وب‌سایت رسمی کنگره ۶۰: https://congress60.org
6. مقالات علمی منتشرشده در ژورنال‌های داخلی (مانند Addiction Research & Theory

نگارنده: راهنمای تازه واردین مسافر محمد

ارسال: راهنما مسافر حسن

نمایندگی ایران