خلاصه سخنان خانم خاطره:
نکاتی برای بهتر و زیباتر نوشتن؛ ویراستاری یک هنر است، و نیاز به عشق و دقت زیادی دارد. مانند آشپزی، که اگر عشق و دقت و زمان کافی در این کار نگذاریم، یا مواد کم و زیاد باشند، غذای خوب و خوشمزه‌ای به دست نخواهیم آورد. باید مهارتمان را در این کار بالا ببریم و اصول و فنون آن را بیاموزیم.
از مهم‌ترین نکات ویراستاری، اصلاح غلط‌های املایی است. برای این کار می‌توانیم از گوگل کمک بگیریم، و هر جا در املای لغتی شک داشتیم، نحوه نوشتن صحیح آن را سرچ کنیم. به چند کلمه‌ی متداول که ممکن است در املای آن اشتباه شود، اشاره می‌کنم؛
املای نادرست؛ راجب به- وحله- خوشنود- توجیح- شکرگذار- خدمتگذار- بنیان گزار
املای درست: راجع به- وهله- خشنود- توجیه- شکرگزار- خدمتگزار- بنیان گذار
تفاوت پسوند گزار و گذار؛
"گذاشتن یا گذار" به معنای "قرار دادن و وضع کردن" است. عبارت جناب مهندس "بنیان گذار" کنگره 60 هستند، یعنی جناب مهندس، کنگره 60 را بنا کردند یا بنیان نهادند. یا "قانون گذار" کسی است که قوانین را وضع می‌کند. بنابراین چنین کلماتی با پسوند "گذار" می‌آیند.
ولی "گزاردن یا گزار" به معنای "به‌جا آوردن و انجام دادن" است. "نمازگزار" کسی که نماز خود را به‌جا می‌آورد. "شکرگزار" کسی که شکر خداوند را به‌جا می‌آورد. "خدمتگزار" کسی که خدمتی انجام می‌دهد.
- مطالبی که موضوع مشخصی دارند، در یک پاراگراف نوشته می‌شوند، برای نوشتن موضوع بعدی باید به سر خط برویم. گاهی یک مطلب طولانی می‌شود، باید درجایی که کمترین آسیب را به جمله می‌زند، پاراگراف را ببندیم و به خط بعدی برویم.
- در ویرایش باید به علامات نگارشی نظیر نقطه، ویرگول، دونقطه و ... بسیار توجه شود، زیرا در بیان مفهوم جمله نقش مهمی ایفا می‌کنند.
- نقطه، زمانی گذاشته می‌شود که جمله با فعل تمام می‌شود. ویرگول یا کاما، برای مکث کوتاه به کار می‌رود، همچنین در مواقعی که چند کلمه پشت سرهم آورده شود. برای مثال؛
"درمان اعتیاد در کنگره 60 بر سه پارامتر جسم و روان و جهان‌بینی استوار است و تغذیه مناسب و ورزش و خواب به‌موقع در فرآیند درمان نقش مهمی ایفا می‌کنند". که می‌نویسیم؛
"درمان اعتیاد در کنگره 60، بر سه پارامتر جسم، روان و جهان‌بینی استوار است، و تغذیه مناسب، ورزش و خواب به‌موقع، در فرایند درمان نقش مهمی ایفا می‌کنند".
ویرگول بسیاری اوقات می‌تواند تأثیر بسزایی در معنای جمله داشته باشد. مانند عبارت معروف؛ "بخشش لازم نیست، اعدامش کنید!" یا "بخشش، لازم نیست اعدامش کنید"!
- نقطه‌ویرگول ( ؛)، علامت مکث یا درنگی بیشتر از یک ویرگول و کمتر از یک نقطه است، و دونقطه ( : ) برای بیان یک مطلب یا نقل‌قول از کسی به کار می‌رود.
- تذکر: در هنگام تایپ کردن، قبل از این علامات، یعنی قبل از نقطه، ویرگول، دونقطه و ... هیچ فاصله‌ای نباید باشد، فاصله یا اسپیس بعدازاین علامت‌ها گذاشته می‌شود.
- اصل نگارش بر جدانویسی کلمات است. هر کلمه که واحد معنایی مستقلی داشته باشد، جدا نوشته می‌شود، مگر در موارد خاص، که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم؛
- آن و این؛ همیشه جدا نوشته می‌شود، مانند آن روز، آن‌گونه، این‌قدر و ... مگر در کلمات؛ آنها، اینها، آنجا، اینجا، آنطور، اینطور و آنچه.
- "به" هیچگاه به کلمه نمی‌چسبد و جدا می‌آید. مانند؛ روبه‌رو، جابه‌جا، به‌ویژه، به خاطر، به‌راحتی، به‌صورت، به‌خصوص... مگر در ترکیب‌های عربی مانند؛ بلافاصله، بلاعوض و ...و در افعالی نظیر بگیرد، بسازد و ...
- "بی" نیز همیشه جدا می‌آید؛ مانند؛ بی‌شک، بی‌گمان، بی‌خرد، بی‌نهایت... مگر در کلماتی که معنای مستقلی دارند، مانند؛ بیهوده، بیگانه و ... البته موارد استثنا نیز وجود دارد، نظیر؛ بیچاره، بینوا، بیزار، بیکار، بیداد و...
- "تر" به کلمه قبل از خود نمی‌چسبد و جدا نوشته می‌شود. مانند سالم‌تر، گران‌تر، صمیمی‌تر و ... تنها در این چند کلمه چسبیده نوشته می‌شود؛ کمتر، بزرگتر، کوچکتر، و مهمتر.
- "هم" اگر یک کلمه مستقل بسازد، به کلمه بعد از خود می‌چسبد. مانند: همسفر، همسایه، همدل، همراه، همبازی، هماهنگ، همدیگر و ... در باقی موارد جدا می‌آید؛ هم‌خون، هم‌مسلک، هم‌اکنون.
- "می" هیچگاه به فعل نمی‌چسبد، و همیشه جدا نوشته می‌شود؛ می‌شود، می‌رود، می‌خورد.
- "ها" نشانه جمع فارسی است و هیچگاه به اسم نمی‌چسبد؛ مرزبان‌ها، دیده‌بان‌ها، نام‌ها...
- به چند نکته قابل‌توجه دیگر اشاره می‌کنم:
اگر در جمله‌ای دو کلمه باشد که هر دو یک معنی را بدهد، یکی از آنها حذف می‌شود. مانند، "یک مردی را دیدم". در این جمله "مردی" به معنای "یک مرد" بوده، بنابراین "یک" اضافه است، و می‌نویسیم؛ "مردی را دیدم". صعود به بالا، سقوط به پایین، لزوماً باید، یقین قطعی و ... نیز ازجمله این موارد است.
- گاهی در یک پاراگراف، یک فعل چند بار تکرار می‌شود، که برای حفظ زیبایی مطلب می‌توانیم یک یا چند فعل را حذف کنیم یا آن را با فعل دیگری جایگزین نماییم. برای مثال؛ "اگر در مسیر درست حرکت کنم، تفکر کنم، تجربه کنم و آموزش بگیرم، قطعاً به دانایی و تعادل خواهم رسید". می‌توانیم بگوییم؛ "اگر در مسیر درست حرکت کنم، تفکر و تجربه مفید داشته باشم و آموزش بگیرم، قطعاً به تعادل خواهم رسید".
- بسیاری مواقع برای جلوگیری از تکرار افعالی نظیر "است"، "شد"، "می‌کند" و "می‌شود"، از افعال "می‌باشد"، "گشت"، "می‌نماید" و "می‌گردد" استفاده می‌کنیم. این جایگزینی ازلحاظ معنایی چندان درست نیست. زیرا "گشتن" به معنای گردیدن است؛ "زمین به دور خورشید می‌گردد"، و "نمودن" در معنای "نمایاندن و آشکار شدن" به کار برده می‌شود؛ "رخ بنما که باغ و گلستانم آرزوست". ولی در مواقع ضروری برای پرهیز از تکرار افعال مشابه، می‌توانیم از این افعال استفاده کنیم.
- فعل "هست" یعنی "وجود دارد" و بر وجود چیزی دلالت می‌کند، و نمی‌تواند به‌جای "است" به کار رود.
کاربرد نادرست: "امروز هوا خیلی گرم هست". کاربرد درست: "امروز هوا خیلی گرم است".
- "رأی مفعولی" بلافاصله پس از مفعول می‌آید. برای تشخیص مفعول، می‌توانیم فعل را در قالب واژه "چه کسی را" یا "چه چیزی را" بگنجانیم. مثلاً در جمله "آقای مهندس روش درمان اعتیاد را کشف کردند"، می‌گوییم؛ آقای مهندس چه چیزی را کشف کردند؟ "روش درمان اعتیاد را"، عبارت به دست آمده مفعول است.
- در جملات ساده که شامل فاعل، مفعول و فعل است، رأی مفعولی پیش از فعل می‌آید. ولی در جملات پیچیده‌تر که از متمم و واژگان بیشتری استفاده می‌شود، هیچگاه "را" قبل از فعل نمی‌آید، و بلافاصله پشت سر مفعول قرار می‌گیرد. برای مثال؛
جمله نادرست: آقای مهندس برای درمان اعتیاد و کمک به انسان‌های نیازمند، کتاب عبور از منطقه 60 درجه زیر صفر را نوشتند.
آقای مهندس چه چیزی را نوشتند؟ "کتاب عبور از منطقه 60 درجه زیر صفر". پس جمله درست می‌شود:
جمله درست: آقای مهندس کتاب عبور از منطقه 60 درجه زیر صفر را برای درمان اعتیاد و کمک به انسان‌های نیازمند نوشتند.
- کلام آخر؛ حتماً بعد از تایپ و انجام اولین ویرایش، کمی زمان استراحت به خود بدهید، و مجدداً متن را بخوانید. مسلماً به نکات قابل اصلاح دیگری برخورد خواهید کرد. برای ویرایش صحیح و کامل، شاید نیاز باشد سه یا چهار بار متن خود را بخوانید.
- کار ویرایش را در سکوت و آرامش انجام دهید، در انجام آن دقت و تمرکز کامل داشته باشید، و صبر و حوصله به خرج دهید، تا به نتیجه مطلوب دست یابید.
- در پایان از تمام خدمتگزاران وبلاگ، دبیران لژیون‌ها و تمام عزیزانی که در این راستا فعالیت می‌کنند تشکر می‌کنم. خدمت در وبلاگ در بالا بردن آگاهی و دانایی ما بسیار مؤثر است و کمک شایانی به رشد و تکامل فردی ما می‌کند. امیدوارم نور و برکت این خدمت در زندگی‌تان جاری شود.
گردآوری و تایپ: مسافر خاطره
ویرایش و ارسال :همسفر فاطمه
- تعداد بازدید از این مطلب :
1481