خداوند، براى آفرينش انسان و جهان، هدفى داشته است. در قرآن هدف از خلقت انسان عبادت و بندگى مطرح شده است: «ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون؛ جنّ و انس را نيافريدم جز اينكه مرا عبادت كنند». بر اين اساس، خداوند طريقه عبادت و بندگى خود را به صورت برنامه‌هایی به رسول خويش ابلاغ كرده است. پس بزرگترين مسئوليت انسان، در برابر نعمتِ هدايت و ولايت است، زيرا بدون تشريح دين و هدايت انسان، تمامى راهها به سوى كمال و سعادت او مسدود می‌شد و خلقت انسان، بى فايده بود. اگر آدمى در مقابل نعمت هدايت و ولايت احساس مسئوليت نكند، خود را به مرتبه حيوانيت تنزّل داده و از خود واقعى فاصله گرفته است.
تعهد و مسئوليت، مرز انسانيت است. امام على (ع) مىفرمايد: «انّ البهائم همّها بطونها و ان السباع همّها العدوان على غيرها؛ بى ترديد، چهارپايان در تلاش براى پر كردن شكم خويشاند و درندگان در پی تجاوز كردن به ديگران اند»؛ يعنى حيوانات، وظیفه‌شناس نيستند و خود را پاسخگو نمی‌دانند. آن حضرت انسانهايى را كه دچار غفلت شده و از انجام مسئوليت، شانه خالى کرده‌اند، به چهارپايان تشبيه کرده‌اند.
انسان، با اراده و اختيار راهى را برمی‌گزیند كه به سعادت يا شقاوت او می‌انجامد. گاهى گرفتار غرايز می‌شود و در گرداب حيوانيت دست و پا می‌زند و گاهى نيز روح ملكوتى به یاری‌اش مىشتابد و او را به بالا مىبرد.
جان گشايد سوى بالا بالها
در زده تن در زمين چنگالها
به بركت احساس تكليف و انجام مسئوليت است كه انسان می‌تواند از چنگال زمين رها شود و از فرش به عرش برسد.
نكته ديگرى كه مسئولیت‌پذیری انسان را ثابت مىكند، متقابل بودن حق در عالم تكوين است. خداوند به انسان به حكم كامل بودن و اشرف مخلوقات بودن، حق استفاده از معادن، درياها، جنگلها، گلها، گياهان، حيوانات و غيره را داده و سراسر گيتى را كارگزاران آدميان و مسخّر آنان گردانيده است: «آيا ندانسته‌اید كه خدا آنچه را كه در آسمانها و آنچه را كه در زمين است، مسخّر شما ساخته و نعمتهاى ظاهر و باطن خود را بر شما تمام كرده است.»
ابر و باد و مه و خورشيد و فلك در كارند
تا تو نانى به كف آرى و به غفلت نخورى
اگر انسان حق بهره بردارى از موجودات ديگر را دارد، موجودات عالم نيز بر انسان حق دارند، چون هميشه حق طرفينى است. اين حقْ داشتن، تعهد آور و مسئوليت آفرين است. از اينرو امام على (ع) می‌فرماید: بندگان خدا، خدا را در نظر بگيريد؛ شما در حق شهرها و بندگان او مسئوليت داريد. حتى نسبت به سرزمينها و حيوانات اهلى كه در اختيار شماست.
1 - مسئوليت انسان در برابر خداوند: اساسى ترين و ريشه اى ترين مسئوليت انسان، مسئوليت در برابر خداوند است و مسئوليتهاى ديگر نيز از آن ناشى مىشود، زيرا مالك حقيقى خداست و هيچ موجودى در برابر او، از خود استقلالى ندارد. انسان بايد به دليل تصرّف در نعمتهاى الهى، در برابر خداوند، پاسخگو باشد. مسئوليت انسان در برابر خدا در دو چيز خلاصه مىشود: شناخت خدا و پرستش خدا.
2 - مسئوليت انسان در برابر خويش: خودشناسى، خودسازى
3 - مسئوليت انسان در برابر طبيعت
انشالله که بتوانیم مسئولیت کارهای خود را بپذیریم.
با احترام - همسفر حمیده
منبع: وبلاگ همسفر پریناز رموزی
- تعداد بازدید از این مطلب :
4936