بررسی تغیرات عوامل مؤثر بر میزان درک خطر رانندگی در فرایند درمان معتادان به متاآمفتامین با استفاده از روش DST و شربت تریاک به کمک شبیهساز رانندگی
نویسندگان:
دکتر مسعود حاج رسولی – دانشگاه آزاد اسلامی – واحد اسلامشهر
دکتر علی نحوی سرپرست آزمایشگاه واقعیت مجازی – دانشگاه صنعتی خواجهنصیرالدین طوسی
دکتر حامد سلمان زاده – مهندسی صنایع – دانشگاه صنعتی خواجهنصیرالدین طوسی
یکی از معضلات بشری سوءمصرف مواد اعتیادآور است. ایران به دلیل جمعیت جوان، همسایگی با افغانستان و قرار گرفتن در مسیر ترانزیت مواد به کشورهای غربی و آسیای میانه در معرض خطر بیشتری قرار دارد. مسئولین بهداشتی – درمانی کشورها در پی ترک اعتیاد معتادین و قطع مصرف مواد اعتیادآور هستند. روشهای مختلفی اعم از استفاده و یا عدم استفاده از دارو و یا بدون بستری شدن در کمپها و کلینیکها مورد استفاده قرار میگیرند. در 20 سال اخیر روش درمانی جدیدی در ایران تحت عنوان DST و با استفاده از شربت تریاک ot در یک سازمان مردم نهاد به نام جمعیت احیای انسانی کنگره 60 و توسط مهندس حسین دژاکام ابداع شده است. در این روش میزان شربت تریاک مورد نیاز برای شروع درمان توسط یک راهنمای آموزش دیده و با توجه به شرایط جسمانی و روانی و شدت و مدت اعتیاد بیمار تعیین و به سه قسمت مساوی تقسیم و در سه نوبت در طول شبانهروز مصرف میشود. با توجه به شرایط بیمار، مقدار دارو در هر 21 روز یکبار و با ضریب 0.8 تغییر کرده و نهایتاً بیش از 12-10 ماه قطع میشود.
آموزش روشهای رفتاری مناسب به نزدیکترین فرد به معتاد که همسفر نامیده میشود، آموزش جهانبینی در قلب 14 مرحله یا وادی و استفاده از ورزش و هنر از دیگر اجرای این روش درمانی است.
از سوی دیگر ایران با داشتن 16 هزار فوتی و 330 هزار مصدوم حوادث رانندگی در سال از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. کارشناسان در حدود 70% از علتهای تصادف را خطای انسانی میدانند و بررسیها نشان میدهند که سوءمصرف مواد و عوارض آن میتواند یکی از بزرگترین عوامل اثرگذار بر کاهش ادراک خطر و افزایش احتمال تصادف باشد. این خطر در معتادین به مواد محرک که باعث افزایش فعالیت CNS و انجام رفتارهای تکانشی و پرخطر در آنان میشود، بیشتر است.
این پژوهش تأثیر روش درمانی DST با استفاده از شربت تریاک را بر روی رفتار معتادان به متاآمفتامین در شبیهساز رانندگی سواری بررسی میکنند. نمونههای پژوهش 45نفر بودند که در سه گروه مساوی و همگن تقسیم شدند. گروه اول بهعنوان گروه شاهد فاقد سابقه سوءمصرف مواد بودند و گروه دوم بهعنوان گروه آزمایش حداقل دارای 3سال سابقه سوءمصرف مواد محرک و اغلب شیشه بودند که با روش DST و شربت تریاک تحت درمان بودند و گروه سوم معتادینی بودند که تمایلی به ترک مواد نداشته و کماکان به مصرف مواد میپرداختند. هر سه گروه در شبیهساز رانندگی و در یک جاده سه بانده و با سرعت مجاز در مقابل موقعیتهای خطرناک نظیر ظهور ناگهانی مانع (انسان) در مسیر رانندگی قرار گرفتند. بهعنوان معیار ادراک خطر در این تحقیق میانگین نرخ پیچش غربیلک فرمان و شاخصهای شتاب و توان مصرفی خودرو تعیین و مورد ارزیابی قرار گرفتند. پیشآزمون در دو هفته پس از شروع درمان در گروه تحت درمان و همزمان در گروه شاهد و گروه معتادین اجرا شد.
برای مقایسه آماری شاخص نرخ پیچش غربیلک فرمان در هنگام ظهور مانع ناگهانی در هر دو گروه از آزمون تحلیل واریانس یک عاملی سطح معناداری 0/05 استفاده شد. مقدار پارامترp-value برای آزمون مقایسه میانگین شاخص گروههای سهگانه برابر با 0/0078 به دست آمد. میانگین نرخ پیچش غربیلک فرمان برای گروه شاهد 75درجه بر ثانیه و برای گروه معتادین در حال مصرف، 115 درجه بر ثانیه و برای گروه معتادین در حال درمان 112 درجه بر ثانیه محاسبه شد. همچنین شاخصهای شتاب و توان مصرفی خودرو هم تفاوت معنیداری را در بین افراد گروه سالم و هر دو گروه معتادین نشان داد. همین آزمون پس از دو ماه و چهار ماه بعد در گروه معتادین در حال درمان و معتادین در حال مصرف تکرار شد. میانگین نرخ پیچش غربیلک فرمان در نمونههای در حال درمان پس از دو ماه به 102 درجه بر ثانیه و سپس بعد از چهار ماه به 83 درجه بر ثانیه کاهش یافت که ازنظر آماری معنیدار است. همین متغییر در گروه معتادین در حال مصرف به ترتیب 116 و 118 درجه بر ثانیه بود. تفاوت میانگین همین متغییر در بین دو مرحلهی پسآزمون طرح در دو گروه و در میانگین نتایج گروه در حال درمان معنیدار بود، اما علیرغم کاهش شاخصهای شتاب و توان مصرفی موتور، تفاوت بهدستآمده در دو گروه معتادین در حال درمان و در حال مصرف معنیدار نبود.
به نظر میرسد که این روش درمان میتواند با تغییر و بهبود در میزان ادراک خطر در معتادین در حال درمان باعث کاهش احتمال اجرای رانندگی پرخطر و تصادفات و خسارت ناشی از آن بشود.
پیشنهاد میشود که این پژوهش با تعداد نمونههای بیشتر و تا پایان مدت درمان ( 12-10 ماه) تکرار شود.
کلیدواژهها : ادراک خطر، پیچش غربیلک فرمان، اعتیاد، متاآمفتامین، شاخص شتاب، شبیهساز رانندگی
((Dezhakam step time
- تعداد بازدید از این مطلب :
3842