اولویت درون

اولویت درون خویش را گرامی بدارید.

با صور پنهان آشنا شود که مانند اراده قوی، بیم، امید، آرزو و قضاوت‌های درست عملی انجام دهد و همه این‌ها طبق موازینی صورت می‌گیرد که آفرینش اصلی تشخیص می‌دهد و این همان عقل است و اگر عقل به ویژگی‌های نفسانی پوشیده نگردد، حق و باطل را در علوم نظری و خیروشر و نفع و ضرر در علوم عملی تشخیص می‌دهد و آدمی را از کجی بازمی‌دارد و به خیر رهنمون می‌کند. چیزی که به ادراک برسد عقل نامیده می‌شود و عقل انسان‌ها را از کجی‌ها وزشتی ها بازمی‌دارد. ولی گاهی از قوای انسانی به برخی دیگر چیره می‌شود، حکم صادر می‌کند و نفس عقل را به‌اشتباه می‌اندازد اما عقل اشتباه نمی‌کند چون دانا و تواناست.

هرچقدر که دانایی و علم بالا رود عقل راحت‌تر تصمیم می‌گیرد و راهنمایی می‌کند گاهی در حالت خشم و غضب قرار می‌گیرید انسان از صراط مستقیم خارج می‌شود و در دره‌های افراط‌ وتفریط سقوط می‌کند در اینجا عامل عقل و عمل اوست که نفس اماره دخالت داشته و قاضی را به‌اشتباه می‌اندازد اما قاضی از روی مدارک جعلی و شهادت‌های دروغین برخلاف عقل حکم می‌دهد اما اگر قصد آن را نداشته باشد که حکم ناحق بدهد که عقل اشتباه نمی‌کند ترفند میزند به نفس و آن را سرکوب می‌کند و این حقیقت مربوط به عقل نیست زیرا انسان از فطرت و روش صحیح خارج‌شده است اگر انسان از مسیر درست منحرف گردد در چنگال نفس قرار دارد و دانایی کاری را انجام نمی‌دهد. از مثلث جهالت عبور کند تا به تفکر تجربه و آموزش برسد و از طریق آگاهی و شناخت نفس را تربیت کند.

عقل انسان را می‌تواند به سعادت برساند. معیار عقل شخص رفتاری است که از او مشاهده می‌کنیم. مثل‌اینکه میگویند معتاد عقل ندارد؛ و این درست نیست. خداوند عقل را به همه داده پیغمبر درون انسان عقل است. اعتیاد تعادل را از انسان می‌گیرد و روی روان هم تأثیر می‌گذارد اما شخص مصرف کننده دیوانه نیست. شخصیت انسان مجری قوانین عقل است. دستیابی به مرحله فرمان عقل در قالب عمل سالم برای تمامی مسافران و همسفران کنگره به‌عنوان هدف نهایی و صلح و آرامش درون ترسیم گردیده است.

قدرت عقل بسیار وسیع و گسترده است، روح بالطافت خاص خودش بااراده عقل رهبری می‌شود. خوراک عقل انسان نفس اماره است و انسان همواره از طریق حقه‌های نفس درگیر می‌شود. عقل قدمت بالایی دارد و از خلقت بشر در صور پنهان منزل دارد. عقل به انسان شخصیت کمال می‌دهد، خدای مهربان که هدایت کننده  کل موجودات است، پیامبران را برای تقویت عقل آن‌ها مبعوث فرمودند تا نیروی عقل خود را با نور وحی تقویت کنند و به این وسیله نارسایی‌های عقل جبران شود؛ و انسان‌ها با پنج حس ظاهر و پنج حس باطن از هدایت کامل برخوردار شوند و با حرکت در مسیر صراط مستقیم به عمل سالم برسند. آری! عقل پیغمبر درون است که به‌فرمان الهی مأموریت دارد. ایمان و تقوا تکیه‌گاه مطمئنی برای عقل است و جلوی انحرافات عقل را می‌گیرد و آن را درراه خیروصلاح افراد جامعه سوق می‌دهد. خردمند باایمان و اطمینان خاطر در مسیر تکامل خود و جامعه قدم برمی‌دارد، البته تنها عقل دخالت ندارد و نفس هم وجود دارد و انسان فریب حقه‌های نفس را می‌خورد. کسی در کمال عقل به‌پای لقمان و سقراط و حکمای معروف جهان نرسیده عقلی که دارای قوه تشخیص و پاک بوده و از القائات شیطانی و هوای نفسانی، افراط‌وتفریط‌ها و احساسات مصون بوده و از قلب سالم و القاء زبانی و منطق و دلیل و برهان سرچشمه گرفته باشد، عقل سالم است. حس آلوده سبب ارائه اطلاعات غلط و اشتباه به قاضی یا عقل می‌گردد.

عقل لفظی مشترک به چندمعناست، اول نامی است برای سلامت و فطرت انسان که میگویند عقل سالم در بدن سالم است، دوم نامی است که به تجربیات انسان نهاده می‌شود.

اولین کسی که در رابطه باعقل اظهارنظر کرد فیلسوف بزرگ ارسطو بود، اینکه میگویند عقل در مغز انسان است غلط است عقل فناناپذیر است و بقا دارد و از بین نمی‌رود این مغز است که از بین می‌رود و قابل‌رؤیت است. عقل مایه تفکر و علم است و سرمایه تفکر یعنی کسب معلومات صحیح درباره مخلوقات و بر اساس حیات انسانی است. امام صادق خردمندان را اهل تفکر و عقل معرفی کرده و می‌فرماید:

خردمندان آن‌اند که تفکر می‌کنند و با اندیشه زندگی می‌کنند. انسان موجودی است متفکر، شیطان اگر بخواهد در انسان نفوذ کند می‌تواند به انسان تبهکار مسلط شود و درراه حق و حقیقت تفکر عقل انسان است. عقل معلوماتی است که انسان در ذهن خود اندوخته است بنابراین شما مخلوق الهی هستید. هرگز نمی‌توانید از آن نیرویی که شمارا آفریده جدا شوید و اگر بتوانید خدا را همچون اقیانوس و خود را یک پیمانه در نظر بگیرید در لحظات شک و تردید و یا زمانی که احساس شکست یا تنهایی می‌کنیم. یادآوری این نکته که پیمانه‌ای حاوی خداوند هستید که از اقیانوس آب برداشته‌اید و بسیار مفید و ارزشمند هستید، هنگامی‌که جام خود را در اقیانوس فرو می‌برید آنچه به دست می‌آورید در حقیقت جرعه‌ای برآمده از خداوند است.

خداوند عقل را در انسان نهاد که باعقل خود تشخیص بدهد، عشق را بشناسد و حس سالم را به وجود آورد تا ارتباطش با خداوند نزدیک‌تر گردد؛ که با تفکر سالم و عمل سالم به عشق سالم برسد. جهان‌بینی دیدگاه انسان را تغییر می‌دهد و چیزهایی که در حالت نمادی و غیرقابل رؤیت است اما در حال حرکت هست آشنا می‌کند و حرکت آن در ساختار عقل ایجاد می‌گردد. مغز صور آشکار است و سیستم پیچیده ایست و یک اپراتور دقیق در شهر وجودی انسان آن را اداره می‌کند. نفس نقش مهمی را ایفا می‌کند؛ اما نمی‌تواند در کار عقل مداخله کند و با تفکر استعدادهای پنهان آدمی از قوه به فعل درمی‌آید و زمینه حرکت درست او فراهم می‌شود؛ بنابراین عقل یکی از صفت‌های مختلف شخصیت انسان است. عشق و عاطفه نیز قسمت مهمی از شخصیت انسان را تشکیل می‌دهد بدین‌جهت رهبران آسمانی و آورندگان ادیان الهی که مأموران تربیت صحیح بشر هستند و برای تربیت بشر از این دونیرو استفاده کرده‌اند و انسان باید استقلال عقلی خود را ارزشمند بداند و از او محافظت کند.

نویسنده: هم‌سفر صدیقه
نگارنده: همسفر ملیه