تکامل خرد

حضرت علی می فرماید: آنگاه که خرد کامل شود سخن اندک می گردد.خواجه نصیر الدین طوسی هم در شعری به این موضوع می پردازد و می گوید:                                          

  کم گوی و به جز مصلحت خویش مگوی    چیزی که نپرسند تو از پیش مگوی

ز آغاز دو گوش و یک زبانت دادند    یعنی که دو بشنو و یکی بیش مگوی

با تامل در اشعار شعرای پارسی گوی بسیاری از مباحث اخلاقی، عرفانی، فلسفی، روانشناسی و .....را می توان در لابلای اشعارشان یافت، زبان یکی از ابزارهای گناه و در عین حال ابزاری برای بیان کلام حق است، به عبارتی دیگر سلاحی برنده است که هم می تواند برای اصلاح و ساختن خود و دیگران به کار رود و هم برای آزار و اذیت دیگران و البته خود، زبان ابزار بیان و سخن گفتن است، سخن گفتن جز در موارد نادر یا برای خود ستایی است یا برای مدح و ذم دیگران، لابد توجه کرده اید که وقتی کسی سخنش گل می کند یا از فضائل و هنر های خود و شرح شجاعت ها و دلاوری های موهوم خود می گوید و البته با هنر سخن وری مخاطب را وادار به شنیدن می کند و یا به تملق و چاپلوسی وبه قول ظریفی پاچه خاری مشغول است و در حالت سوم با غیبت و تهمت و تمسخر دیگران از آنها بدگویی می کند، همان گونه که در شعر فوق آمده انسان دارای دو گوش و یک زبان است، این بدان معنی است که بیش از آنچه می گوید باید گوش فرا دهد، گوش فرا دهد به کلام بزرگان، به کلام حق، به سخنان عبرت آموز و انسان ساز، راستی وقتی این سه موضوع یعنی خود ستایی و مدح و ذم را از سخنان خود حذف کنیم خدا وکیلی چقدر حرف برای گفتن داریم؟ البته پند دیگران هم معمولا"در دایره خود ستایی قرار می گیرد و هنگامی که دیگران را نصیحت می کنم یعنی اینکه من از شما بهتر می فهمم و از ابتلائات شما بری می باشم، در حالیکه هر کس بهتر میداند که چه آلودگی هایی دارد و چقدر نیازمند نصیحت است، با اندک گویی به کمال عقل، اندکی نزدیک شویم هر چند راه دور و درازی در پیش است اما ممکن، و این شعار انسانهای پیروز و موفق است که میگویند مشکل است ولی ممکن در حالی که انسانهای ضعیف و ترسو میگویند ممکن است ولی مشکل دل نگاشته های فوق تذکری است به خودم نه به دیگران زیرا اگر دیگران یک یا دو بار مطلبم را می خوانند خودم بارها آن را می خوانم و سعی می کنم با عمل به آنها شاگرد سربلندی برای کنگره باشم انشااله.

نویسنده: سید جواد موسوی